قبل از پرداختن به سرمایه گذاریها در سهام لازم است که دو اصطلاح مهم را تعریف نماییم. شخص یا شرکتی که سهام یک شرکت سهامی را در اختیار دارد، سرمایه گذار و شرکتی که سهام منتشر کرده است، سرمایه پذیر نام دارد. اگر شما چند سهم از سهام عادی شرکت مینو را در اختیار داشته باشید، در حقیقت شما سرمایه گذار هستید و شرکت مینو سرمایه پذیر می باشد.
یک راه ساده برای واحدهای تجاری که وجوه نقد اضافی در دست دارند، خرید سهام شرکتها جهت کسب سود سهام و یا سود حاصل از فروش سهام می باشد. اما، اینگونه سرمایه گذاریها به ندرت صورت می گیرند.اغلب واحدهای تجاری ترجیح می دهند که در موجودی کالا، کارکنان، و داراییهای ثابت واحد تجاری خود سرمایه گذاری نمایند. به احتمال بیشتر واحد تجاری جهت کسب کنترل بر عملیات سرمایه پذیر، به سرمایه گذاری اقدام کند.
شخص سرمایه گذاری که 25 درصد از سهام جاری سرمایه پذیر را در اختیار دارد، در حقیقت مالک یک- چهارم از آن واحد تجاری می باشد. حق انتخاب یک – چهارم از مدیران شرکت سهامی، به این معناست که سرمایه گذار بر نحوه اداره واحد تجاری سرمایه پذیر، نفوذ دارد. حال اگر سرمایه گذار بیش از 50 درصدسهام جاری سرمایه پذیر را در اختیار داشته باشد، این امر موجب کنترل سرمایه گذار بر سرمایه پذیر خواهد شد.
حال به این موضوع می پردازیم که چرا یک شرکت سهامی به داشتن نفوذ در شرکت سهامی دیگر تمایل دارد. ممکن است سرمایه گذار بخواهد تا حد ممکن در تصمیمات مربوط به تقسیم و پرداخت سود سهام دخالت داشته باشد. شاید هم سرمایه گذار محصولاتی داشته باشد که این محصولات ارتباط تنگاتنگی با تولید کفش دارند. بنابراین ممکن است شرکت سرمایه گذاری کفش ملی بخواهد برای نفوذ قابل ملاحظه در تعیین خط مشی های مربوط به توزیع محصول، بهسازی خطوط تولید، نوع تولید، سیاست های قیمت گذاری و سای امور مهم تجاری درصد قابل ملاحظه ای در سهام شرکت چرم مغان سرمایه گذاری نماید. همچنین ممکن است شرکت سرمایه گذاری ملی ایران برای اعمال نفوذ در سیاست های تقسیم سود، مقدار بیشتری از سهام شرکت آبسال را در بورس تهران خریداری و کنترل قابل ملاحظه ای در شرکت سرمایه پذیر به دست آورد.
چرا سرمایه گذار به جای خرید سهام یک شرکت دیگر، عملیات خویش را متنوع نمی شازد؟ چرا شرکت سرمایه گذاری کفش ملی به تولید لوازم خانگی ، مواد غذایی و نساجی نمی پردازد؟ در این صنایع، شرکت های بزرگی نظیر ارج، چین چین و برک مدتهاست که فعالیت خویش را آغاز نموده اند. رقابت با چنین شرکت های بزرگی پرهزینه و پر خطر می باشد.
تنوع مجموعه. سرمایه گذاری ها همیشه با ریسک و خطر همراه هستند. برای از بین بردن اثرات سوء افت ناگهانی عملیات سرمایه پذیر، سرمایه گذاران با هوش سهام را به شکل مجموعه نگهداری می کنند، یعنی سهام شرکت های مختلفی را خریداری می نمایند. با تنوع بخشیدن به سرمایه گذاری، سرمایه گذار خود را در مقابل مشکلاتی که ممکن است گریبان گیر واحد سرمایه پذیر شود حفظ می نماید. برای مثال از چنین مشکلاتی می توان از زیان های هنگفت ناشی از سقوط قیمت سهام یاد کرد.
برگرفته از کتاب اصول حسابداری 2 ترجمه و اقتباس دکتر ایرج نوروش، غلامرضا کرمی