متداول ترین روش پرداخت سود به سهامداران از طریق نقد صورت می گیرد . در این گونه موارد پرداخت سود سهام از محل منابع تصیب شده و در صورت داستن وجه نقد کافی امکان پذیر است .
ماده 240 قانون تجارت حاکی از آن است که مجمع عمومی پس از تصویب حساب های سال مالی و احراز اینکه سود قابل تقسیم وجود دارد مبلغی از آن را که باید بین صاحبان سهام تقسیم شود تعیین خواهد نمود .
علاوه بر این مجمع عمومی می تواند تصمیم بگیرد که مبالغی از اندوخته هایی که شرکت در اختیار دارد بین صاحبان سهام تقسیم شود در این صورت تصمیم مجمع عمومی باید صریحا قید شود که مبالغ مورد نیاز از کدام اندوخته ها باید برداشت و تقسیم گردد.
نحوه پرداخت سود قابل تقسیم توسط مجمع عمومی تعیین می شود و اگر مجمع عمومی در خصوص نحوه پرداخت تصمیمی نگرفته باشد هیت مدیره نحوه پرداخت را تعیین خواهد کرد .
سود سهام نقدی هر سهم طبق مصووبه مجمع عمومی به سهامدارانی که اسامی انها قبل از تشکیل مجمع عمومی ( تاریخ شناسایی سهام داران مشموم سود ) در دفتر سهام ثبت شده قابل پرداخت می باشد .
سود سهام نقدی ممکن است بصورت مبلغ ریالی برای هر سهم یا در صد ثابتی اعلام گردد .
در مواردی اگر شرکت سهامی دارای سهام ممتاز با ویژگی های مختلف باشد شرکت همواره قبل از پرداخت سود به سهام داران عادی ابتدا سهم سود سهامداران ممتاز را پرداخت و سپس باقی مانده سود را به نصبت تعیین شده بین سهام داران عادی تقسیم می نماید .
ثبت لازم در رابطه با پیشنهاد توزیع سود توسط هیت مدیره و تصویب آن توسط مجمع عمومی حساب سود انباشته بدهکار ، سود سهام پرداختی و مالیات تکلیفی سود سهام بستانکار می گردد.
در زمان پرداخت سود سهام پرداختی بدهکار و حساب وجه نقد بستانکار می شود . مالیات پرداختنی سود سهام نیز ظرف مدت یکماه از تاریخ تصویب توزیع سود باید به سازمان مربوط پرداخت گردد.
نکته :
سهامی که منتشر نشده نظیر سهام خزانه ، دارنده ای نیز ندارد . نمی توان برای آن سود تقدی در نظر گرفت . به این ترتیب به سهام خزانه سود نقدی تعلق نمی گیرد .
نحوه تقسیم سود بین سهام داران به صورت نقدی در مثال زیر تشریح می شود :
مثال »
فرض کنید هئیت مدیره شرکت سهامی الف در تاریخ اول مرداد ماه براساس رای مجمع عمومی توزیع سود نقدی به میزان هر سهم عادی 120 ریال اعلام نمود . سود مزبور به سهام دارانی که اسامی آنها تا تاریخ 20 تیر ماه در دفتر سهام ثبت شده قابل پرداخت در تاریخ اول مهرماه می باشد . شرکت سهامی دارای 10.000 سهم عادی منتشر شده است . ثبت های لازم در دفاتر شرکت سهامی الف به قرار زیر است :
اول مرداد – تاریخ اعلام سود سهام
سود انباشته 120ریال * 10.000سهم 1.200.000
سود سهام پرداختی 1.200.000
اول مهرماه – تاریخ پرداخت سود سهام
سود سهام پرداختنی 1.200.000
وجه نقد 1.200.000
چون سود سهام پرداختنی طبق قانون تجارت حداکثر تا 8 ماه بعد از تصمیم مجمع عمومی باید پرداخت شود . بنابراین سود سهام پرداختنی جز بدهی جاری در ترازنامه طبقه بندی می شود ( لازم به یاداوری است که تاریخ شناسایی سهام داران مشمول سود ثبت ندارد ).
در صورتیکه شرکت سهامی الف در مثال فوق دارای 1000 سهم خزانه باشد ثبت های لازم را در دفتر شرکت به قرار زیر است :
اول مرداد – تاریخ اعلام سود سهام ها
سود انباشته ( 120 ریال ) ( 1000-10.000 سهم ) 1.080.000
سود سهام پرداختنی 1.080.000
اول مهر ماه – تاریخ پرداخت سود سهام
سود سهام پرداختنی 1.080.000
وجه نقد 1.080.000
برگرفته از کتاب حسابداری شرکت ها نوشته دکتر حسن همتی