وقتی که عملیات عادی یک واحد تجاری ورشکسته متوقف می شود،تصفیه آغاز میگردد و فرآیند تصفیه تابع قانون ورشکستگی است. به موجب قانون،عملیات تصفیه واحد تجاری در حالت ورشکستگی به عهده مدیر تصفیه بوده،که از طریق دادگاه انتخاب می شود. مدیر تصفیه طبق قانون ورشکستگی کلیه دارایی های شرکت و به استناد دفاتر و اسناد و سایر موارد شناسایی نموده،و دارایی هایی که در توقیف هستند،از توقف خارج،و بدهی های شرکت را شناسایی،و کلیه دارایی ها را به نقد تبدیل نموده،وجوه نقد حاصل را با توجه به اولویت بدهی ها بین بستانکاران پرداخت می نمایند. غذای برای اقدامات مدیر تصفیه از زمانی آغاز می شود،که رونوشت حکم ورشکستگی از طرف دادگاه صادر و به مدیر تصفیه ابلاغ شده باشد. دستمزد مدیر تصفیه از طریق دادگاه طبق مقررات تعیین خواهد شد.
وظایف مدیر تصفیه
۱-اقدام لازم جهت حفاظت اسناد و مدارک و اموال شرکت.
۲-صورت برداری از دارایی شرکت ورشکسته، ثبت و محل استقرار آن.
۳-تعیین تکلیف و اموال و حقوق و اسناد اشخاص ثالث.
۴-دعوت از بستانکاران و بدهکاران و رسیدگی به مطالبات و تشخیص بدهی.
۵-ادامه عملیات واحد تجاری و اداره اموال،فروش دارایی هایی که ممکن است فاسد شدنی و یا با کسر قیمت مواجه باشند و در مواردی نگهداری آن مفید به نظر نمی رسد.
۶-فروش اموال و تقسیم وجوه نقد حاصله بین بستانکاران با توجه به اولویت ها.
۷-اعلام به اداره پست جهت ارسال مراسلات پستی مربوط به تصفیه.
مدیر تصفیه کلیه رویدادهای مربوط به تصفیه را در دفاتر جداگانه غیر از دفاتر واحد تجاری ورشکست ثبت می نماید،دارایی ها در دفاتر مدیر تصفیه به ارزش دفتری ثبت،و دارایی های کاهنده (ذخیره م.م و استهلاک انباشته) در دفاتر مدیر تصفیه حذف می شوند. سود یا زیان و هزینه های مربوط به دوران تصفیه،دارایی و بدهی های ثبت نشده (کشف شده) مستقیماً به حساب حقوق سرمایه داران منظور میشود.
مراحل ثبت حسابداری تصفیه در دفاتر مدیر تصفیه به شرح زیر خلاصه می شود:
۱-افتتاح ماندهها استناد دفاتر واحد تجاری ورشکسته: دارایی ها به ارزش دفتری بدهکار،بدهیها بستانکار،مابه تفاوت حساب حقوق به سهامداران منظور می شود.
۲-کلیه تعدیلات (افزایش یا کاهش) به حساب حقوق سهامداران منظور میشود.
۳-در تبدیل دارایی ها به نقد: وجوه نقد بدهکار،حساب دارایی های مربوط به ارزش دفتری بستانکار،مابه تفاوت به حساب سهامداران منظور می شود.
۴-هزینه های دوران تصفیه: حساب حقوق سهامداران بدهکار و وجوه نقد بستانکار می شود.
۵-پرداخت بدهی ها: بدهی ها با توجه به اولویت بدهکار و وجوه نقد بستانکار می شوند.
×× مثال تشریحی از ورشکستگی و حسابداری تصفیه :
به منظور تشریح نحوه تهیه صورت وضعیت مالی اطلاعات شرکت سهامی الفبا قبل از تنظیم دادخواست ورشکستگی به شرح زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
ترازنامه شرکت سهامی الفبا در تاریخ ۳۰ خردادماه سال ۱۳۰۸ به شرح زیر است:
وجوه نقد
|
۲۰۰۰
|
بدهی جاری:
|
|
سرمایه گذاری در اوراق بهادار
|
۱۵۰۰۰
|
اسناد پرداختنی (تضمین موجودی کالا)
|
۷۵۰۰۰
|
حسابهای دریافتنی
|
۲۳۰۰۰
|
حسابهای پرداختنی
|
۶۰۰۰۰
|
موجودی کالا
|
۴۱۰۰۰
|
هزینه معوق پرداختنی
|
۱۸۰۰۰
|
پیش پرداخت هزینه
|
۳۰۰۰
|
جمع بدهی جاری
|
۱۵۳۰۰۰
|
جمع دارایی جاری
|
۸۴۰۰۰
|
اسناد پرداختنی بلند مدت:
|
|
زمین
|
۱۰۰۰۰۰
|
(در رهن زمین و ساختمان)
|
۲۰۰۰۰۰
|
ساختمان
|
۱۱۰۰۰۰
|
جمع بدهی ها
|
۳۵۳۰۰۰
|
تجهیزات
|
۸۰۰۰۰
|
حقوق صاحبان سهام:
|
|
دارایی نامشهود
|
۱۵۰۰۰
|
سهام عادی
|
۱۰۰۰۰۰
|
جمع دارایی غیرجاری
|
۳۰۵۰۰۰
|
زیان انباشته
|
(۶۴۰۰۰) ۳۶۰۰۰
|
جمع دارایی ها
|
۳۸۹۰۰۰
======
|
بدهی و حقوق صاحبان سهام
|
۳۸۹۰۰۰
|
اطلاعات اضافی:
۱-ارزش متعارف بازار سرمایه گذاری در اوراق بهادار بالغ بر ۲۰۰۰۰ریال،سود سهام سرمایه گذاری به مبلغ ۵۰۰ ریال دریافت و ثبت نشده است.
۲-برآورد وصول مطالبات ۱۲۰۰۰ریال.
۳- براورد فروش کالا بالغ بر۵۰۰۰۰ ریال و هزینه واگذاری آن ۵۰۰۰ریال.
۴-از پیش پرداخت هزینه مبلغ ۱۰۰۰ ریال قابل وصول و مابقی منقضی شده است.
۵-دارایی نامشهود فاقد ارزش است.
۶-ارزش متعارف بازار زمین و ساختمان ۲۳۱۰۰۰ریال،ارزش متعارف بازار تجهیزات ۳۲۰۰۰ ریال.
۷-هزینه معوق پرداختنی گزارش شده در ترازنامه شامل: هزینه حقوق ۱۳۰۰۰ ریال که از این مبلغ۱۰۰۰ ریال آن جزء بدهی عادی به شمار می آید. مالیات حقوق پرداختنی واقعی ۳۰۰۰ ریال که از این مبلغ فقط ۱۰۰۰ ریال در دفاتر ثبت شده است. بقیه هزینه معوق پرداختنی جز بستانکاران عادی بدون وثیقه محسوب می گردد.
۸-بهره اسناد پرداختنی بلند مدت به مبلغ ۵۰۰۰ در دفاتر ثبت و شناسایی نشده است. برآورد هزینه تصفیه ۲۱۵۰۰ ریال.
نحوه گزارش گیری صورت وضعیت مالی با توجه به اطلاعات فوق به شرح زیر است:
شرکت سهامی الفبا
صورت وضعیت مالی۱۳۰۸/۰۳/۳۰
ارزش دفتری
|
|
ارزش متعارف بازار
|
مبلغ آماده برای بدهی بدون وثیقه (عادی)
|
|
دارایی هایی که در وثیقه (رهن) بدهی ها می باشند:
|
|
|
۲۱۰۰۰۰
|
زمین و ساختمان
|
۲۳۱۰۰۰
|
|
|
کسر می شود:
|
|
|
|
اسناد پرداختنی بلند مدت رهنی
|
(۲۰۰۰۰۰)
|
|
|
بهره پرداختنی
|
(۵۰۰۰)
|
۲۶۰۰۰
|
|
دارایی هایی که بخشی از آن در رهن بدهی است:
|
|
|
۴۱۰۰۰
|
موجودی کالا
|
۴۵۰۰۰
|
|
|
کسر می شود: اسناد پرداختنی (جاری)
|
(۷۵۰۰۰)
|
|
|
دارایی های آزاد:
|
|
|
۲۰۰۰
|
وجوه نقد
|
|
۲۰۰۰
|
۱۵۰۰۰
|
سرمایه گذاری در اوراق بهادار
|
|
۲۰۰۰۰
|
۰
|
سود سهام دریافتنی
|
|
۵۰۰
|
۲۳۰۰۰
|
حسابهای دریافتنی
|
|
۱۲۰۰۰
|
۳۰۰۰
|
پیش پرداخت ها
|
|
۱۰۰۰
|
۸۰۰۰۰
|
تجهیزات
|
|
۳۲۰۰۰
|
۱۵۰۰۰
|
دارایی نامشهود
|
|
۰
|
|
جمع مبالغ آماده برای پرداخت بدهی بدون وثیقه و ممتاز
|
|
۹۳۵۰۰
|
|
کسر می شود: بدهی ممتاز (شامل هزینه تصفیه ۲۱۵۰۰،حقوق ۱۲۰۰۰ریال و مالیات ۳۰۰۰ ریال)
|
|
(۳۶۵۰۰)
|
-------
|
مبالغ آماده برای پرداخت بدهی بدون وثیقه(عادی)
|
|
۵۷۰۰۰
|
۳۸۹۰۰۰
======
|
برآورد کسری
|
|
۳۸۰۰۰
|
|
بدهی و حقوق صاحبان سهام
|
|
۹۵۰۰۰
|
|
بدهی بدون وثیقه (بستانکاران ممتاز):
|
|
|
۰
|
برآورد هزینه تصفیه
|
۲۱۵۰۰
|
|
۱۳۰۰۰
|
هزینه حقوق
|
۱۲۰۰۰
|
۱۰۰۰
|
۱۰۰۰
|
مالیات پرداختنی
|
۳۰۰۰
|
|
|
جمع
|
۳۶۵۰۰
|
|
|
بدهیهای داره وثیقه کامل:
|
|
|
۲۰۰۰۰۰
|
اسناد پرداختنی
|
۲۰۰۰۰۰
|
|
۰
|
بهره پرداختنی
|
۵۰۰۰
|
|
|
کسر میشود: زمین و ساختمان
|
(۲۳۱۰۰۰)
|
۰
|
|
بدهی هایی که قسمتی از آن در وثیقه می باشند:
|
|
|
۷۵۰۰۰
|
اسناد پرداختنی
|
۷۵۰۰۰
|
|
|
کسر می شود: موجودی کالا
|
(۴۵۰۰۰)
|
۳۰۰۰۰
|
|
بدهی بدون وثیقه (بستانکاران عادی):
|
|
|
۶۰۰۰۰
|
حسابهای پرداختنی
|
|
۶۰۰۰۰
|
۴۰۰۰
|
هزینه معوق پرداختنی (به استثنای حقوق و مالیات)
|
|
۴۰۰۰
|
۳۶۰۰۰۰
|
حقوق صاحبان سهام
|
|
۰
|
۳۸۹۰۰۰
======
|
|
|
۹۵۰۰۰
====
|
## نکات قابل توجه در صورت وضعیت مالی:
۱-ارزش دفتری دارایی ها و بدهی ها و سرمایه در سمت راست و ارزش متعارف ( جاری ) دارایی ها که در رهن و وثیقه بدهی ها می باشند و مبالغ را آماده برای بدهی های عادی (بدون وثیقه) در سمت چپ به صورت وضعیت مالی گزارش می شوند.
۲-سود سهام دریافتنی،بهره پرداختنی،بدهی مالیاتی حقوق در دفاتر ثبت نشده در صورت وضعیت گزارش می گردد.
۳-بدهی هایی که در دفاتر طلب خود حق تقدم دارند (بدهیهای دارایی وثیقه) در نوبت اول و بدهی های ممتاز بعد از بدهی های دارای وثیقه پرداخت می شوند. مبلغ ۳۶۵۰۰ ریال بدهی ممتاز،شامل برآورد هزینه های اداری (در دوران تصفیه تحقق یافته و پرداخت آن الزامی است)،و همچنین حقوق پرداختنی به استثناء مبلغ ۱۰۰۰ ریال و مالیات پرداختنی می باشد،مبلغ ۱۰۰۰ ریال بدهی به کارمند جزء بستانکاران عادی طبقه بندی می شوند.
۴-بعد از پرداخت و تسویه حساب بدهی های ممتاز،انتظار می رود،شرکت از مجموع بستانکاران عادی بالغ بر ۹۵۰۰۰ ناریال در تصفیه نهایی فقط ۵۷۰۰۰ریال از محل دارایی های آزاد پرداخت نماید. در این حالت بستانکاران عادی بازی آن ۳۸۰۰۰ ریال مواجه بوده،سهم بستانکاران عادی در توزیع نهایی معادل ۶۰ درصد برآورد می شود که به صورت زیر محاسبه می شود.
با توجه به مانده حسابهای شرکت سهامی الفبا در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۰۸،اطلاعات اضافی آن به شرح زیر است:
۱-ثبت و شناسایی سود سهام دریافتنی به مبلغ ۵۰۰ ریال،بهره پرداختنی بالغ بر۵۰۰۰ ریال و بدهی مالیاتی حقوق به مبلغ ۲۰۰۰ ریال.
۲-پرداخت بابت هزینه واگذاری کالا به مبلغ ۷۰۰۰ ریال،فروش کالا بالغ بر ۵۱۰۰۰ریال،خالص نتایج فوق قسمتی از بدهی دارایی وثیقه مربوط به موجودی کالا پرداخت گردید.
۳-دریافت سود سهام بالغ بر۵۰۰ ریال،فروش سرمایه گذاری بالغ بر ۱۹۶۰۰ ریال(بهای تمام شده سرمایه گذاری ۱۵۰۰۰ ریال می باشد).
۴-وصول مطالبات ۱۶۰۰۰ ریال و مابقی سوخت شده تلقی می شود.
۵-دارایی نامشهود فاقد ارزش است. پیش پرداخت هزینه منقضی شده است.
۶-فروش زمین و ساختمان به ارزش ۲۰۸۰۰۰ریال. و وجوه نقد حاصل از آن مبلغ ۲۰۵۰۰۰ ریال ( بهره پرداخت ۵۰۰۰ ریال و اسناد پرداختنی ۲۰۰۰۰۰ ریال) بدهی دارای وثیقه مربوط به زمین و ساختمان پرداخت گردید.
۷-فروش تجهیزات به مبلغ ۴۲۰۰۰ریال.
۸-دریافت صورتحساب مربوط به هزینههای تصفیه بالغ بر ۲۵۰۰۰ ریال.
بعد از تبدیل دارایی ها به نقد طلب بستانکاران ممتاز پرداخت و هر نوع مازاد به نسبت بین بستانکاران عادی تقسیم می شود. با توجه به جدول تبدیل و تصفیه مبلغ ۱۳۶۰۰۰ ریال از بدهی در مرحله نهایی می بایست پرداخت شود (۴۰۰۰۰ ریال بدهی ممتاز و ۹۶۰۰۰ ریال بدهی عادی).
متاسفانه بعد از تسویه کلیه اقلام بدهی دارای وثیقه فقط ۸۳۱۰۰ ریال وجوه نقد برای پرداخت بدهی موجود است. مدیر تصفیه در مرحله نخست بدهی های مربوط به بستانکاران ممتاز (هزینه های تصفیه،حقوق و مالیات پرداختنی) پرداخت می نماید.
بدهیهای ممتاز به شرح زیر است:
هزینه های اداری تصفیه ۲۵۰۰۰ ریال
حقوق پرداختنی ۱۲۰۰۰ ریال
مالیات پرداختنی ۳۰۰۰ ریال
جمع بدهی ممتاز ۴۰۰۰۰
======
مانده وجوه نقد برای پرداخت کل بدهی های عادی (۹۶۰۰۰ ریال) بالغ بر ۴۳۱۰۰ ریال می باشد،در نتیجه با توجه به مبلغ وجوه نقد،بستانکاران عادی تقریبا ۴۴/۹ درصد از طلب خود را دریافت میدارند:
9/44%=96000/43100
باتوجه به مبادلات بر رویدادهای فوق ثبت حسابداری تصفیه شرکت سهامی و نحوه گزارش گیری صورت تبدیل و تصحیح به شرح زیر است:
1-شناسایی سود سهام دریافتنی،بهره پرداختنی و مالیات حقوق:
سود سهام دریافتنی ۵۰۰
حساب حقوق سهامداران ۶۵۰۰
بهره پرداختنی ۵۰۰۰
مالیات پرداختنی ۲۰۰۰
۲-پرداخت هزینههای واگذاری کالا و فروش کالا:
حساب حقوق سهامداران ۷۰۰۰
وجوه نقد ۷۰۰۰
وجوه نقد ۵۱۰۰۰
موجودی کالا ۴۱۰۰۰
حساب حقوق سهامداران ۱۰۰۰۰
ثبت فوق را می توان به صورت ترکیبی به شرح زیر ثبت نمود:
وجوه نقد ۴۲۰۰۰
موجودی کالا ۴۱۰۰۰
حساب حقوق سهامداران ۳۰۰۰
۳-پرداخت بدهی دارایی وثیقه به مبلغ ۴۴۰۰۰ ریال
اسناد پرداختنی ۴۴۰۰۰
وجوه نقد ۴۴۰۰۰
۴-ثبت دریافت سود سهام و فروش سرمایه گذاری در اوراق بهادار:
وجوه نقد ۲۰۱۰۰
سود سهام دریافتنی ۵۰۰
سرمایه گذاری در اوراق بهادار ۱۵۰۰۰
حساب حقوق سهامداران ۴۶۰۰
۵-وصول مطالبات:
وجوه نقد ۱۶۰۰۰
حساب حقوق سهامداران ۷۰۰۰
حسابهای دریافتنی ۲۳۰۰۰
۶-برکناری دارایی نامشهود و پیش پرداخت هزینه:
حساب حقوق سهامداران ۱۸۰۰۰
دارایی نامشهود ۱۵۰۰۰
پیش پرداخت هزینه ۳۰۰۰
۷-فروش زمین و ساختمان:
وجوه نقد ۲۰۸۰۰۰
حساب حقوق سهامداران ۲۰۰۰
زمین و ساختمان ۲۱۰۰۰۰
۸-پرداخت بدهی دارایی وثیقه مربوط به زمین و ساختمان:
اسناد پرداختنی ۲۰۰۰۰۰
بهره پرداختنی ۵۰۰۰
وجوه نقد ۲۰۵۰۰۰
۹-فروش تجهیزات
وجوه نقد ۴۲۰۰۰
حساب حقوق سهامداران ۳۸۰۰۰
تجهیزات ۸۰۰۰۰
۱۰-دریافت صورتحساب هزینه های اداری تصفیه:
حساب حقوق سهامداران ۲۵۰۰۰
هزینه تصفیه پرداختنی ۲۵۰۰۰
۱۱-پرداخت بدهی های ممتاز:
حقوق پرداختنی ۱۲۰۰۰
مالیات پرداختنی ۳۰۰۰
هزینه تصفیه پرداختنی ۲۵۰۰۰
وجوه نقد ۴۰۰۰۰
۱۲-پرداخت بستانکاران عادی و بستن حساب:
بستانکاران عادی ۹۶۰۰۰
حساب حقوق سهامداران ۵۲۹۰۰
وجوه نقد ۴۳۱۰۰
از آنجا که تمام بدهی های عادی در فرایند تصفیه به طور کامل پرداخت نشده،صاحبان سهام هیچ گونه وجهی دریافت نمی کنند.
صورت تبدیل و تصفیه
صورت تبدیل و تصفیه گزارشی است،که رویدادهای واقعی شرکت سهامی در طی دوران تصفیه را نشان می دهد. نحوه گزارش گیری آن به شرح زیر است:
وجوه نقد+ دارایی غیر نقدی= بدهی ممتاز+ بدهی دارایی وثیقه+ قسمتی از بدهی دارایی وثیقه+ بستانکاران (عادی)
+ حقوق صاحبان سهام (کسری)
شرکت سهامی الفبا
صورت تبدیل و تصفیه
۳۰ خردادماه تا اول مهرماه سال ۱۳۰۸
|
وجوه نقد
|
دارایی غیر نقدی
|
بدهی ممتاز
(1)
|
بدهی دارایی وثیقه
|
قسمتی از بدهی دارایی وثیقه
|
بستانکاران (عادی)
|
حقوق صاحبان سهام (کسری)
|
مانده در تاریخ ۳۰ خردادماه تعدیل سود سهام،مالیات پرداختنی و بهره مانده تعدیل شده در ۳۰ خرداد ماه فروش کالا بعد از کسر هزینه واگذاری پرداخت بستانکار دارای وثیقه کالا فروش سرمایهگذاری و دریافت سود سهام وصول مطالبات کاهش دارایی نامشهود و پیش پرداخت هزینه فروش زمین و ساختمان پرداخت بدهی دارایی وثیقه زمین و ساختمان فروش تجهیزات دریافت صورتحساب هزینه های اداری مازاد بدهی دارای وثیقه که قسمتی از آن به عنوان بدهی عادی طبقه بندی شده
|
2000
|
387000
|
13000
|
200000
|
75000
|
65000
|
36000
|
-----
|
500
|
2000
|
500
|
-----
|
-----
|
(6500)
|
2000
|
387500
|
15000
|
205000
|
75000
|
65000
|
29500
|
44000
|
(41000)
|
|
|
|
|
3000
|
(44000)
|
|
|
|
(44000)
|
|
|
20100
|
(15500)
|
|
|
|
|
4600
|
16000
|
(23000)
|
|
|
|
|
(7000)
|
|
(18000)
|
|
|
|
|
(18000)
|
208000
|
(210000)
|
|
|
|
|
(2000)
|
(205000)
|
|
|
(205000)
|
|
|
|
42000
|
(80000)
|
|
|
|
|
(38000)
|
|
|
25000
|
|
|
|
(25000)
|
|
|
|
|
(31000)
|
31000
|
|
مانده
|
83100
|
0
|
40000
|
0
|
0
|
96000
|
52900
|
توزیع نهایی
|
83100
|
|
40000
(100%)
|
|
|
43100
(9/44%)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
۱) شامل ۱۲۰۰۰ ریال حقوق پرداختی و۱۰۰۰ ریال مالیات پرداختنی
برگرفته از کتاب حسابداری شرکتها نوشته دکتر حسن همتی