هزینه های تحقیق و توسعه کدامند و چگونه در مورد آنها عمل می شود؟
شرکت ها و موسسات بزرگ و بعضاً کوچک برای تولید بهتر محصول و فرآیند خود،هزینه های نسبتا سنگین را متحمل می شوند که ممکن است منجر به اختراع نیز گردد. البته ممکن است این هزینه ها انجام بپذیرد اما نتیجه بخش هم نباشد.
اگر مخارج تحقیقات منجر به ایجاد محصول جدید( نوآوری) و یا بهبود فرآیند ویا کاهش هزینه ها گردد قطعاً منافع آتی دارد و هزینه‌های جاری نخواهند بود،بنابراین شناسایی آن به عنوان هزینه دوره منطقی به نظر نمی رسد.
در این خصوص توجه به تعاریف زیر حسب بیانیه شماره ۷ رهنمودهای حسابداری ضروری است.
تحقیقات و توسعه:
عبارت است از فعالیت هایی که در یکی یا بیش از یکی از رده های گسترده:
الف) تحقیقات محض یا پایه ای
ب) تحقیقات کاربردی
ج) توسعه، انجام پذیرد.
تحقیقات محض یا پایه ایی و تحقیقات کاربردی و توسعه به صورت زیر تعریف می شوند:
تحقیقات محض یا پایه ایی:
کارهای تجربی و نظری می باشد که اصولاً به منظور دستیابی به دانش علمی یا فنی جدیدی صورت می پذیرد. تحقیقات مغز با هدف مشخص است یا کاربردی خاص انجام نمی پذیرد.
کارهای تجربی نظری است که عمدتا به منظور کسب دانش علمی و فنی جدید برنامه ریزی و انجام میشود. تحقیقات پایه و اساسا معطوف به هیچ گونه هدف یا کاربرد مشخصی نمی باشد.
اگر بخواهیم تحقیقات پایه ای را ساده تعریف کنیم باید بگوییم تحقیقات پایه ایی فرایند خلق دانش است در طول زمان،این نوع تحقیقات ممکن است به کاربردی خاص منجر شود یا منجر نشود.
تحقیقات کاربردی:
تحقیقاتی جدید با هدف کسب دانش علمی یا فنی جدیدی است که تعاریف دقیق تر تحقیقات به صورت زیر می باشد.
تحقیقات بدیع یا منتقدانه ای است که به منظور کسب دانش علمی یا فنی جدید برنامه ریزی و انجام میشود و معطوف به هدف یا موضوع علمی مشخص است.
به زبان ساده تر،تحقیقات کاربردی با هدف حل یک یا چند مشکل انجام می شود تحقیقات کاربردی موفق طراحی و اجرای تکنولوژی را در بر دارند.
توسعه:
عبارت از تبدیل دستاوردهای تحقیقاتی یا سایه دانشجویی علمی و فنی به برنامه یا طرحی برای تولید مواد،ابزار و محصولات،یا ارائه خدمات جدید یا اساساً بهسازی شده و استقرار فرآیند ها وسیستم‌های جدید پیش از آغاز تولید یا کاربرد تجاری،یا بهسازی اساسی مواردی که قبلا تولید یا ارائه گردیده و استقرار یافته است.
گاهی مرز بندی رده های تحقیقاتی مشکل می باشد و ممکن است مخارج مشخصه و خصوصیات بیش از یک رده را داشته باشد ولی به طور کلی می توان گفت فعالیتهای تحقیق و توسعه ای از فعالیت های غیر مبتنی بر تحقیق را به وجود یا عدم وجود نوآوری در این فعالیت ها می توان تفکیک کرد. اگر فعالیت مورد نظر،از مسیر عادی و یکنواخت خود جدا شود و به عرصه های جدید را یابد،به طور معمول از جنس فعالیتهای تحقیق و توسعه است.
نمونه بارز فعالیت های تحقیقی از موارد زیر می تواند باشد:
۱-کار های تجربی و نظری به منظور کسب دانش جدید یا پیشبرد دانش موجود
۲-کنکاش به منظور کشف کاربرد دانش
۳-فرموله کردن و طراحی کاربردهای احتمالی در تحقیقات
۴-جستجو جهت محصول،خدمات یا فرایند جایگزین
۵-ایجاد سیستم نرم افزار کامپیوتری مورد استفاده در یک فعالیت خاص تحقیق و برخی فعالیت های توسعه ای که غالبا قابل شناسایی می باشند و موارد زیر خواهند بود:
الف) طراحی،ساخت و آزمایش نمونه ها و مدل های قبل از تولید
ب) طراحی ابزار،قالب ها،محصولات،خدمات و فرآیندها یا سیستم هایی با هدف به کارگیری تکنولوژی جدید یا بهسازی موارد جدید
ج) طراحی،ساخت و راه اندازی تجهیزات و ماشین آلات آزمایشی در حدی که از نظر اقتصادی تولید تجاری تلقی نشود.
باید توجه داشته باشید و فعالیت های زیر فعالیت تحقیق و توسعه ای محسوب نمی‌شود:
۱-آزمایش و بررسی تجهیزات در مراحل اولیه تولید تجاری و کنترل کیفی و کمی محصولات در مراحل تولید تجاری
۲-تغییرات ادواری و معمول در ابزار،قالب ها،محصولات،خدمات و یا فرایند های موجود،حتی اگر نوعی به سازی محسوب شود
۳-تطبیق امکانات موجود بالزامات خاص یا نیاز مشتری عنوان بخشی از فعالیتهای مستمر تجاری
۴-هزینه های مربوط به رفع عیوب ماشین آلات در دوران تولید تجاری
۵-کارهای حقوقی و اداری در ارتباط با تقاضای ثبت،سوابق و دعاوی مربوط به حق اختراع
۶-بررسی وضعیت بازار
۷-ایجاد و توسعه یک سیستم کامپیوتری برای بهبود روش های اداری و فروش،هزینه اجاره،نرم افزار کامپیوتری غیر مرتبط با فعالیت های خاص تحقیق و توسعه و هزینه های مستمر بهبود سیستم نرم افزار موجود
روش حسابداری هزینه های تحقیق و توسعه
با توجه به تعاریف منتشر شده از مفاهیم تحقیقات و توسعه،رعایت نکات زیر در ارتباط با روشهای حسابداری این هزینه ها به صورت زیر می باشد:
۱-مخارج تحقیقات محض و کاربردی باید در سال وقوع،هزینه تلقی شده و به حساب سود و زیان منظور گردد.
۲-مخارج توسعه ای باید در سال وقوع،هزینه تلقی شده و به حساب سود و زیان منظور گردد.
۳-مخارج توسعه ای باید در سال وقوع هزینه شود وصرفا در موارد زیر می‌توان آن را به صورت دارایی شناسایی کرد.
الف) پروژه های موجود بوده و به طور وضوح تعریف و مشخص شده باشد.
ب) مخارج مربوط به طور جداگانه قابل تشخیص باشد به گونه ای اتکاپذیر قابل اندازه گیری باشد.
ج) نتیجه این چنین پروژه ای از لحاظ موارد زیر با اطمینان معقول ثبت و ارزیابی شود:
۱-امکان پذیری آن از نظر فنی.
۲-قابلیت تداوم نهایی آن از نظر تجاری با توجه به مواردی چون شرایط بازار،قوانین و مقررات مصرف کننده و محیط زیست.
۳-اطمینان معقول از قابل استفاده بودن محصول یا فرایند برای واحد تجاری در شرایطی که هدف استفاده داخلی است.
د) به طور معقول انتظار رود درآمد های آتی مربوطه مبالغی بیش از میزان لازم جهت بازیافت مخارج سرمایه ای و هزینه های متحمل بعدی ایجاد می کند.
باید بدانید مخارج توسعه که به عنوان دارایی شناسایی میشود باید مستهلک گردد. استهلاک مخارج توسعه باید از آغاز تولید یا کاربرد تجاری محصول،خدمت،فرآیند یا سیستم،شروع شود و بر مبنای سیستماتیک به هر یک از دوره های مالی تخصیص یابد. این مبنا می‌تواند میزان فروش یا استفاده از محصول،خدمت،برایند یا سیستم یا مدت زمانی باشد انتظار می‌رود موارد مذکور به فروش برسد یا استفاده شود.
در مورد اطلاعاتی که در ارتباط توسعه باید افشا شود،باید توجه داشت اشاره به رویه حسابداری یعنی روش استهلاک،عمر مفید یا نرخ های استهلاک مخارج توسعه می باشد که باید در یادداشتهای توضیحی افشا گردد.
برگرفته از کتاب حسابداری عمومی تکمیلی نوشته شهرام روزبهانی