شرکت ها برای دستیابی به مبالغ عمده وجوه نقد، ممکن است به انتشار اوراق قرضه روی بیاورند. ورقه قرضه، سند پرداختی بلند مدتی است که با خود به همراه دارد. اوراق قرضه بدهی شرکت در قبال مبلغ استقراضی از سرمایه گذاران می باشد.
خریداران اوراق قرضه در ازاء سرمایه گذاری خود گواهینامه قرضه دریافت می کنند که نام شرکت منتشر کننده در آن درج شده است. همچنین در این گواهینامه مبلغ اصل یعنی مبلغی که شرکت از دارنده ورقه قرضه استقراض کرده است، منعکس می باشد. مبلغ اصل معمولا در قالب ضرایبی از واحدهای 1000 ریالی روی ورقه قرضه به چاپ می رسد که مبین ارزش اسمی یا ارزش سررسید آن است. ورقه قرضه شرکت صادرکننده را ملزم می سازد تا مبلغ اصل را در تاریخ معینی که در این گواهینامه ذکر گردیده به دارنده ورقه، پرداخت نماید.
بدیهی است که دارندگان اوراق قرضه، پول خود را بابت دریافت مبلغی به عنوان بهره در اختیار شرکت قرار داده اند. گواهینامه ورق قرضه، نرخ بهره ای را که صادر کننده باید به دارنده ورقه بپردازد و همچنین تاریخ های پرداخت بهره (معمولا دو بار در سال) را هم نشان می دهد.
بر روی بعضی از گواهینامه های ورقه قرضه نام دارنده (سرمایه گذار) ذکر می شود. زمانی که شرکت مبلغ اصل را پرداخت می کند، دارنده گواهینامه را به شرکت تسلیم می کند تا شرکت آن را باطل نماید.
غالبا انتشار اوراق قرضه در اساسنامه شرکت ها پیش بینی می شود اما طبق ماده 56 قانون تجارت ((هرگاه انتشار اوراق قرضه در اساسنامه شرکت پیش بینی نشده باشد، مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام می تواند بنا به پیشنهاد هیات مدیره انتشار اوراق قرضه را تصویب و شرایط آن را تعیین می کند. اساسنامه و یا مجمع عمومی می تواند به هیات مدیره شرکت اجازه دهد که طی مدتی که از دو سال تجاوز نکند، یک یا چند بار به انتشار اوراق قرضه مبادرت نماید.)) مواد 51 تا 57 قانون تجارت ایران نحوه انتشار اوراق قرضه را تعیین نموده است. معمولا در انتشار اوراق قرضه لازم است که یک واسطه مالی به عنوان پذیره نویس عمل نماید.
پذیره نویس اوراق قرضه را از شرکت صادر کننده خریداری می نماید و آن را مجددا به مشتریان خود می فروشد و یا ممکن است اوراق قرضه را در قبال دریافت حق العمل از شرکت صادرکننده به فروش برساند به این شرط که تمام اوراق قرضه فروخته نشده توسط وی خریداری شود.
انواع اوراق قرضه
تمام اوراق قرضه منتشره مربوط به یک انتشار خاص ممکن است در یک زمان مشخص شده سررسید شوند (اوراق قرضه بلند مدت) و یا ممکن است در طول یک دوره زمانی در قالب اقساط سررسید گردند (اوراق قرضه سریال). با انتشار اوراق قرضه سریال، شرکت پرداخت های مبلغ اصل را در طول دوره پخش می نماید و به این ترتیب از پردخت تمام مبلغ اصل در یک زمان، اجتناب می کند. اوراق قرضه سریال شباهت فراوانی به اسناد پرداختی اقساطی دارند.
اوراق قرضه وثیقه دار یا رهنی این اجازه را به دارنده آن می دهد که در صورت امتناع شرکت از پرداخت بهره یا اصل، دارایی مشخصی از دارایی های شرکت صادر کننده را از آن خود نماید. پشتوانه اوراق قرضه بدون وثیقه، که اصطلاحا اسناد بدهی نامیده می شود، فقط حسن شهرت قرض گیرنده می باشد.
برای سرمایه گذار، یک ورقه قرضه وثیقه دار لزوما جذابتر از یک سند بدهی نیست. انگیزه اصلی فردی که در اوراق قرضه سرمایه گذاری می کند، دریافت بهره و همچنین ارزش سررسید اوراق قرضه در تاریخ سررسید می باشد. بنابراین ممکن است برای یک سرمایه گذار سند بدهی یک واحد تجاری که در پرداخت تعهدات و بدهی های خود همواره موفق بوده، بسیار جذابتر از ورقه قرضه وثیقه دار واحدهای تجاری دیگر باشد که از سابقه ی اعتباری خوبی برخوردار نمی باشد.