بررسی روابط بین بهای تمام شده و سطح فعالیت،هنگامی که کلیه هزینه ها به دو گروه ثابت و متغیر تقسیم شده باشند،آسان تر است. به همین خاطر سعی می نماییم هزینه های نیمه متغیر را نیز به دو بخش ثابت و متغیر تفکیک کنیم. از روشهای ریاضی گوناگونی برای تفکیک بخش های ثابت و متغیر هزینه های نیمه متغیر می توان استفاده کرد. یکی از این روش ها،روش حد بالا و حد پایین است.
توضیح روش حد بالا و حد پایین
فرض کنید بخشی از هزینههای نگهداری شرکت تولیدی کاج،ثابت و بخش دیگر آن متناسب با سطح تولید تغییر می کند. سطح تولید و مبلغ هزینههای نگهداری دارایی های ثابت در شش ماهه اول سال به شرح زیر بوده است.
ماه
|
معادل آحاد تولید
|
هزینه های نگهداری داراییهای ثابت (ریال)
|
فروردین
|
7200
|
49700
|
اردیبهشت
|
7000
|
47000
|
خرداد
|
7700
|
51000
|
تیر
|
8400
|
54300
|
مرداد
|
9000
|
57000
|
شهریور
|
8600
|
56000
|
برای به دست آوردن بخش متغییر این هزینه ها بایستی رابطه بین تغییرات در تولید و تغییر در هزینه ها را طی ماه های که بالاترین و پایین ترین میزان تولید داشتیم تحلیل نمایید.
|
معادل آحاد تولید
|
هزینه های نگهداری داراییهای ثابت ( ریال )
|
بالاترین میزان تولید ( مرداد)
|
9000
|
57000
|
پایین ترین میزان تولید ( اردیبهشت )
|
7000
|
47000
|
|
2000
|
10000
|
مشاهده می شود با ۲ هزار واحد افزایش در تولید،۱۰ هزار ریال افزایش در هزینه ها داشتیم.
بنابراین عامل متغیر این هزینهها را می توان به شرح زیر تخمین زد:
ریال ۵=۲۰۰۰ واحد / ۱۰۰۰۰ ریال
سهم متغیر هزینه هر واحد تولید ۵ ریال است .برای تعیین سهم ثابت هزینه های ماهانه تعمیر و نگهداری بایستی هزینه های متغیر در سطح تولید حد بالا یا حد پایین را از کل هزینههای سطح مربوطه کسر نماییم. این محاسبات در سطح تولید حد بالا به شرح زیر خواهد بود:
هزینه های متغیر- کل هزینه ها=هزینه های ثابت
(9000واحد*5 ریال برای هر واحد)-57000=
45000-57000=
ریال ماهانه 12000=
اکنون یک فرمول برای هزینه های ماهانه تعمیر و نگهداری به شرح زیر در اختیار داریم:
12000 ریال هزینه ثابت+5ریال هزینه متغیر برای هر واحد
این فرمول می توان برای مقایسه اقلام هزینه با گذشته و یا برآورد هزینه های آینده استفاده کرد. مثلاً هزینه های نگهداری داراییهای ثابت شرکت تولیدی کاج در صورتی که واحدهای تولید شده در دوره ای برابر با 8000 واحد باشد،چقدر خواهد بود؟پاسخ به این سوال 52000ریال است که به شرح زیر محاسبه می شود:
|
ریال
|
هزینه ثابت ماهانه
|
12000
|
هزینه های متغیر (5ریال ×8000واحد)
|
40000
|
کل هزینه های پیش بینی شده
|
52000
|
برگرفته از کتاب اصول حسابداری ۳ نوشته مهدی مرادزاده فرد