طبق اصول پذیرفته شده حسابداری هر نوع مبالغ محدود شده در طول ددوران محدودیت قابل توزیع بین سهام داران به عنوان سود سهام نمی باشد . هنگامی که محدودیت برداشته شود از محل مبالغ محدود شده به سود انباشته انتقال یافته و از محل ان به عنوان سود قابل توزیع بین سهام داران استفاده می شود مبالغ محدود شده قالبا تحت سر فصل اندوخته در بخش حقوق صاحبان سهام در ترازنامه منعکس می شود . ارایه کامل اطلاعات هر گونه محدودیت در توزیع سود انباشته به شکل انعکاس در داخل پردانتر یا از طریق یادداشت های همراه ، صورت های مالی ، برای تصمیم گیری استفاده کنندگان افشا می شود .
موارد مختلف محدودیت ( تخصیص سود انباشته ) در توزیع سود سهام بستگی به شرایط زیر دارد :
رعایت الزامات قانونی :
قانون تحارت ایران ماده 140 تاکید می نماید شرکت سهامی مکلف است هر سال یک بیستم سود خالص خود را به عنوان اندوخته قانونی در نظر گرفته همین که اندوخته قانونی به یک دهم سرمایه شرکت رسید موضوع کردن آن اختیاری است در صورتی که سرمایه شرکت افزایش یابد کسری یک بیستم مذکور ادامه خواهد یافت . تا وقتی که اندوخته قانونی به یک دهم سرمایه بالغ گردد اندوخته قانونی قابل انتقال به حساب سرمایه نبوده و تا زمان انحلال شرکت غیر قابل تقسیم بین سهام داران می باشد .
پیش بینی برای توسعه آتی واحد تجاری :
در برخی موارد مدیریت شرکت سهامی با رای مجمع عمومی بخشی از سود قابل تقسیم را جهت توسعه آتی ( جایگزینی دارایی ثابت ، توسعه کارخانجات و منابع تولید کننده ) واحد تجاری در نظر می گیرند مبالغ محدود شده تحت عنوان اندوخته سرمایه ایی یا اندوخته توسعه و تکمیل در ترازنامه گزارش می شود .
پیش بینی جبران زیان های احتمالی آتی :
اصول پذیرفته شده حسابداری در ارتباط با پیش بینی زیان های احتمالی بخشی از سود قابل تقسیم را جهت پوشش خسارت های احتمالی چون کاهش قیمت موجودی کالا ، دعاوی حقوقی علیه شرکت و یا ریکس زیان در قبال خسارت های آتی ناشی از تلفات به علت بیمه بودن مجاز دانست . مبالغ تخصیص یافته تحت عنوان انهدوخته زیان های احتمالی در بخش حقوق صاحبان سهام ترازنامه منعکس می شود .
محدودیت مبتنی بر قرارداد :
نوعی از محدودیت بر سود قابل تقسیم می باشد که شرکت سهامی با یک وام دهنده براساس توافق قراردادی منعقد می کند که در توزیع سود سهام از محل سود انباشته یا سود سال های آتی معادل وام دریافتی محدودیت ایجاد گردد.
نحوه عمل حسابداری تخصیص سود انباشته جهت محدودیت های لازم به اینگونه است که معادل مبلغ مورد نیاز حساب سود انباشته بدهکار و حساب اندوخته های مورد نظر بستانکار می گردد .
برگرفته از کتاب حسابداری شرکت ها دکتر حسن همتی