یک سند دریافتنی،توافق کتبی برای وصول یک مبلغ مشخص در تاریخ مشخص است. ارزشیابی اسناد دریافتنی تابعی از تاریخ سررسید است. ارزش سررسید در اغلب موارد با ارزش اسمی برابر است،مثل چک. ولی در برخی موارد به خاطر تغییرات ارزش پول،برابر نمی باشد. اسناد دریافتنی خود به کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم می شوند. در این قسمت تنها اسناد دریافتنی کوتاه‌مدت تشریح می شود.بحث تغییرات ارزش پول،بیشتر در اسناد بلندمدت مصداق دارد.
اسناد دریافتنی کوتاه مدت ممکن است با سود تضمین شد یا فاقد سود تضمین شده باشد.سود تضمین شده اسناد دریافتنی کوتاه مدت بهره دار به طریق زیر محاسبه می شود:
سود تضمین شده بهره=مبلغ اسمی ×نرخ بهره ×زمان ( بخشی از سال)
نرخ بهره در فرمول بالا،یکساله است،مگر اینکه صراحتاً به گونه ای دیگر بیان شده باشد.
مثال
فرض کنید شرکت آلفا در قبال طلبی به مبلغ یک میلیون ریال،یک سند دریافتنی سه ماهه با بهره ۱۸ درصد دریافت می کنند.بهره بر ارزش صادراتی به این صنعت به تغییر زیر محاسبه می شود.
بهره 45000=12/3*18%*1000000
ارزش سررسید1045000=45000+1000000
فرض کنید این سند در ۱ بهمن ۱۳۰۵ به شرکت آلفا داده می شود:
اسناد دریافتنی ۱۰۰۰۰۰۰
حسابهای دریافتنی۱۰۰۰۰۰۰
از آنجا که تا پایان دوره مالی جاری،سر رسید به پایان نرسیده است. بنابراین در پایان دوره انجام ثبت تعدیلی بابت بخشی از ۴۵۰۰۰ ریال بهره مالی به اندازه دو ماه الزامی می خواهد بود:
۲۹ اسفند ۱۳۰۵:
بهره دریافت ۳۰۰۰۰
درآمد بهره ۳۰۰۰۰
30000=3/2*45000
در تاریخ سررسید یعنی ۳۱ فروردین ۱۳۰۶،ثبت زیر انجام می شود:
۳۱ فروردین ۱۳۰۶:
وجه نقد ۱۰۴۵۰۰۰
اسناد دریافتنی ۱۰۰۰۰۰۰
بهره دریافت ۳۰۰۰۰
درآمد بهره ۱۵۰۰۰
تنزیل اسناد دریافتنی
تنزیل یعنی اینکه یک سند دریافتنی قبل از تاریخ سررسید توسط دارنده سند به فرد یا موسسه مانند بانک واگذار و وجه آن پس از کسر مبلغی به عنوان هزینه تنزیل،از فرد یا موسسه مزبور دریافت شود. هزینه تنزیل به شرح زیر قابل محاسبه است:
مدت تنزیل* نرخ تنزیل*ارزش سر رسید = هزینه تنزیل
هزینه تنزیل-ارزش سر رسید= مبلغ دریافتنی بابت تنزیل
مدت تنزیل فاصله زمانی بین تاریخ تنزیل و تاریخ سر رسید سند میباشد.
برگرفته از کتاب حسابداری میانه نوشته دکتر شکراله خواجوی