هر شرکت از چندین بخش مشخص تشکیل میشود و هر بخش وظایف خاصی را انجام میدهند. برای مثال یک شرکت تولیدی بخش های مخصوصی برای خرید،فروش،حمل و نقل،حسابداری و امور اداری دارد. بخش های تولیدی و بخش فروش اغلب به بخش های دیگر مثل دوایر تولیدی یا مناطق جغرافیایی تقسیم میشوند.سازماندهی یک شرکت به این شکل مدیریت و کارکنان را قادر میسازد تا در وظایف مربوط به خود متخصص شوند. همچنین این نوع سازماندهی به تفکیک که مسئولیت ها کمک می کند.
شرکت ها برای اشاره به حمایتهای داخلی خود اسامی مختلفی از جمله قسمت،بخش،شاخه یا شعبه،خط تولید و منطقه فروش به کار میبرند. مادر بچه خود برای اشاره به یک واحد داخلی سازمان از اصطلاح بخش استفاده خواهیم کرد. برای هدایت و رهبری فعالیت های هر بخش از سازمان یک مدیر مسئول تعیین میشود. بنابراین،هر وقت سازمان را مرکز مسئولیت نیز می نامند.
در اکثر شرکتها،مراکز مسئولیت بزرگتر به مراکز مسئولیت کوچکتری تقسیم میشوند. برای مثال یک فروشگاه کوچک از زنجیره فروشگاه های رفاه را در نظر بگیرید.هر فروشگاه یک مرکز مسئولیت است که تحت نظارت مدیر فروشگاه قرار میگیرد و به نوبه خود به واحدهای کوچکتر مثل غرفه پوشاک،لوازم خانگی و... تقسیم میشوند.هر غرفه نیز یک مرکز مسئولیت است که تحت نظارت مدیر قرار میگیرد.مدیران غرفهها به مدیر فروشگاه گزارش میدهند و زیر نظر مدیریت کل فروشگاه ها کار می کنند.
نقش اطلاعات در ارزیابی عملکرد بخش ها
صورت سود و زیان،عملکرد کلی یک شرکت را می سنجد. اما مدیران به اطلاعات حسابداری در مورد عملکرد هر بخش از شرکت نیاز دارند. این اطلاعات،مدیران را در موارد زیر یاری می دهد:
۱-برنامه ریزی و تصمیم منابع
مدیریت بایستی بداند که چطور قسمتهای مختلف یک شرکت انجام وظیفه میکنند و به این ترتیب اهداف آتی آنها را تعیین کرده،منابع لازم را به بخشهایی که بیشترین توان کسب سود را دارند،تخصیص دهد. برای مثال اگر یک خط تولید از خط دیگری سودآور تر باشد،با تخصیص منابع بیشتر به این خط تولید میتواند سودآوری شرکت را در کل افزایش داد.
۲-کنترل عملیات
یکی از کاربردهای اطلاعات بخشها،شناسایی قسمتهایی از شرکت است،که کارایی لازم را نداشته یا پایینتر از سطح مورد انتظار عمل میکنند. وقتی درآمد کاهش می یابد یا هزینه ها بالا می روند،اطلاعات بخشها به مدیریت کمک میکند تا توجه خود را به بخشی که عملکرد ضعیف دارد معطوف نمایند. اگر یک بخش کسب سود آور نباشد،شاید بهتر باشد که متوقف گردد.
۳-ارزیابی عملکرد مدیران بخش ها
چون هر بخش یک محدوده مسئولیت پذیر است،لذا عملکرد بخش،مبنای را برای ارزیابی عملکرد مدیر بخش فراهم میکند. بنابراین اندازه گیری عملکرد هر بخش از شرکت،از وظایف مهم عرض سیستم حسابداری است که برای ارضای نیازهای اطلاعاتی مدیریت در سیستم حسابداری شرکت طراحی میشود.
برگرفته از کتاب اصول حسابداری نوشته مهدی مرادزاده