همانطور که قبلا در مقالات گفته شد،سیستم هزینه یابی سفارش کار برای تولیدات ای مناسب است که هر واحد محصول یا هر بسته محصول بر طبق سلیقه های مختلف ساخته می شود.برای اجرای سیستم سفارش کار شناسایی واحدهای محصول هر سفارش در هر مرحله از فرایند تولید ضروری است. اما وقتی یک شرکت به طور پیوسته انبوهی از محصولات مشابه (مثل نوشابه) را تولید میکند،چگونه میتوان هزینه ها را تفکیک کرد؟پاسخ این است که این شرکت ها به جای سیستم سفارش کار از سیستم هزینه یابی مرحله ای استفاده می کنند.
سیستم هزینه یابی مرحله ای در شرکتهای مورد استفاده قرار می گیرد که برای یک مدت طولانی محصولات مشابهی را به طور پیوسته تولید میکنند. در سیستم مرحله ای،کلید اصلی پردازش و جمعآوری هزینههای تولید،دوایر یا مراحل تولید هستند که روی هم چرخه تولید را تشکیل می دهند. در اولین گام،هزینههای مواد مصرف شده،دستمزد مستقیم و سربار قابل تخصیص به هر یک از دوایر تولیدی برای یک دوره زمانی معین برای یک دوره زمانی معین(معمولاً یک ماه) جمع آوری می شوند. سپس با تقسیم کردن هزینه های هر دایره تولید بر تعداد واحد های تولید شده در همان دایره برای یک دوره معین،متوسط یک واحد تولید شده در دایره یا مرحله محاسبه می گردد. اگر یک محصول از دو یا چند دایره تولیدی عبور کند،هزینه یک واحد تولید شده در هر یک از دوایر با یکدیگر جمع شده،به این ترتیب برای یک واحد کالای ساخته شده به دست می آید.
شرکتهای نظیره،پالایشگاه های نفت،نوشابه سازی،آرد سازی و بیشتر کارخانه جات مونتاژ که تولید انبوه دارند از سیستم هزینه یابی مرحله ای استفاده می کنند.
ویژگی های سیستم هزینه یابی مرحله ای
ساخت هر محصول معمولاً نیازمند انجام عملیات مختلف تولیدی در مراحل و فرایندهای متفاوت است. برای مقاصد حسابداری،هر فرایند تولیدی به عنوان یک مرحله فراوری مجزا در نظر گرفته میشود.برای هر مرحله تولید یک حساب کالای در جریان ساخت و نگهداری میشود. در طی هر دوره حسابداری تمام هزینه های تولیدی انجام شده در یک مرحله به حساب کالای در جریان ساخت بدهکار می شود. در پایان دوره،با تقسیم کردن هزینه های منظور شده به حساب مرحله بر تعداد واحد های تولید شده،بهای تمام شده یک واحد تولید شده در آن مرحله به دست می آید. سپس با ترکیب کردن بهای یک واحد تولید هر یک از مراحل،بهای یک واحد کالای ساخته شده محاسبه می گردد.
برگرفته از کتاب اصول حسابداری نوشته مهدی مرادزاده