به طور معمول مقداری از سود دوره های مختلف واحد تجاری ممکن است به دلیل مختلفی بین صاحبان سرمایه توزیع نشود.این میزان سود به صورت سالانه در حسابی تحت عنوان سود انباشته نگهداری میشود دلایل نگهداری سود انباشته را می توان به شرح زیر خلاصه نمود :
۱-انگیزه توسعه شرکتها
۲-محدودیتهای قانونگذار
برای توزیع سود اندوخته های قانونی،به عنوان مثال طبق لایحه قانونی اصلاح قسمتی ازقانون تجارت،مصوبه اسفند ماه ۱۳۴۷،شرکت ها در ایران باید ۵ درصد از سود خالص سالانه خود را طبق ماده ۱۴۰ به عنوان اندوخته قانونی در نظر بگیرند،البته تا زمانی که این اندوخته معادل ۱۰ درصد سرمایه شرکت شود.
۳-با توجه به استانداردهای موجود و رعایت اصل تطابق و نیز اشتباهات-که بخشی از فرایند حسابداری است اجتناب ناپذیر است-و همچنین اینکه امکان انعکاس نتیجه اشتباهات در دوره گذشته وجود ندارد.
حال این موضوع مطرح میشود که حساب سود انباشته و گردش آن چگونه ارائه میشود معمولاً گردش این حساب در یک صورت مالی تحت عنوان صورت سود و زیان انباشته انعکاس مییابد. البته در استانداردهای حسابداری ایران چنین صورت مالی تعیین نمی شود.
نحوه ارائه سود و زیان انباشته
برای انعکاس صورت سود و زیان انباشته دو رویکرد وجود دارد:
۱- به صورت سود و زیان جاری:
برخی صاحبنظران حسابداری که طرفدار این نوع ارائه هستند،عقیده دارند که می توان اثرات همزمان این پارامترها را باهم دید.
اما ایرادی که به این نحوه ارائه گرفته شده این است که زمانی که صورت سود و زیان انباشته می تواند زمینه صورت سود زیان باشد که شامل اقلام محدود باشد،که در این صورت:
الف. از اهمیت آن اقلام میکاهد.
ب. این نگرانی را به وجود میآورد که رقم سود در سالهای میانی قرار گیرد و از توجه استفاده کننده به سود کاسته شود.
۲-به طور جداگانه آورده شود.
استاندارد حسابداری ایران استاندارد شماره ۶ با عنوان گزارش عملکرد مالی،صورت سود زیان انباشته جزو صورتهای مالی اساسی محسوب نشده و ارائه آن ضرورتی ندارد.
اما به جای آن گردش حساب سود و زیان انباشته بایستی در ذیل صورت سود و زیان منعکس شود. گردش حساب اندوخته قانونی،حساب اندوخته اختیاری و حساب های مربوط به اقلامی که طبق استانداردهای حسابداری مستقیم طبق قانون سرمایه منظور می گردد،باید در یادداشت های توصیفی مربوط افشا شود. بنابراین،اثر انباشته و تعدیلات سنواتی در زیر صورت سود و زیان در بخش گردش حساب سود و زیان انباشته انعکاس می یابند.