برای تهیه خالص جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی دو روش مجاز است،روش مستقیم به روش غیر مستقیم.بیشتر شرکت‌ها به دلیل سادگی از روش غیر مستقیم استفاده می‌کنند،زیرا استفاده از روش غیر مستقیم نیاز به تهیه جدول مکمل (جدول تطبیق سود) ندارد. اما روش مستقیم حاوی اطلاعات بیشتری است بنابراین مثال ذکر شده را ابتدا با روش مستقیم می کنیم.
روش مستقیم جریانهای نقدی
به روش مستقیم جریانهای نقدی ناشی از فعالیتهای عملیاتیبا جمع کردن جریان های نقدی ورودی و کسر کردن جریان های نقدی خروجی از آن به دست می آید. جریانهای نقدی ورودی شامل نقد دریافتی از مشتریان،بهره و سود سهام دریافتی می باشد. جریانهای نقدی خروجی شامل نقد پرداختی به فروشگاه و پرداخت بابت هزینه های عملیاتی،بهره و مالیات پرداخت شده می باشد.
برای محاسبه هر یک از این جریان های نقدی،نقطه شروع،ارقام مندرج در صورت حساب سود و زیان،مثل فروش،بهای تمام شده کالای فروش رفته،یا هزینه بهره می باشد. در هنگام مطالعه این محاسبات،مطمئن شوید که فهمیدی چرا ارقام صورت سود و زیان بایستی افزایش یا کاهش داده شوند تا جریان نقدی مربوط به آن محاسبه شود.
وجه دریافتی از مشتریان تا وقتی که فروش های نقدی است،بین وجه نقد دریافتی از مشتریان و مبلغ فروش تفاوتی نیست. اما وقتی فروشی نسیه باشد تفاوت به وجود می آید. اگر حسابهای دریافتنی در طی سال افزایش یافته باشد،در این صورت فروش های نسیه بیشتر از مبلغ وصولی بابت حسابهای دریافتنی است.بنابراین ،افزایش در حسابهای دریافتنی را بایستی از فروش خالص کسر کنیم کتابچه نقد دریافتی از مشتریان به‌دست آید.اگر حسابهای دریافتنی در طی سال کاهش یافته باشد،به این معنی است که مبالغ وصولی بابت حسابهای دریافتنی از فروش های نسیه بیشتر بوده است. بنابراین برای رسیدن به مبلغ وجه نقد دریافتی از مشتریان بایستی کاهش در حسابهای دریافتنی را به فروش های خالص اضافه کنیم.
رابطه بین وجوه نقد دریافتی از مشتریان و فروش خالص در زیر خلاصه شده است:
خیلی ساده،با مقایسه مانده حسابهای دریافتنی در اول و آخر دوره،افزایش یا کاهش در حسابهای دریافتنی معلوم می گردد.
مثال
در شرکت نمونه،حسابهای دریافتنی در طی سال ۳۰۰۰۰ ریال افزایش یافته است و صورت سود و زیان،فروش خالص را به مبلغ۹۰۰۰۰۰ریال نشان می دهد. بنابراین،مبلغ وجه نقد دریافتنی از مشتریان را می توان به شرح زیر محاسبه کرد:
فروش خالص (مبنای تعهدی) ۹۰۰۰۰۰ ریال
کسر می شود: افزایش در حسابهای دریافتنی ۳۰۰۰۰ ریال
وجه نقد دریافتنی از مشتریان ۸۷۰۰۰۰
بهره و سود سهام دریافتنی
هدف بعدی،محاسبه کردن وجه نقد دریافتنی در طی سال بابت بهره و سود سهام می باشد. در مثال بالا فرض کنید درآمده سود سهام با استفاده از مبنای نقدی ثبت شده است. بنابراین،مبلغ ۳۰۰۰ سریال که در صورت سود و زیان به عنوان درآمد سود سهام گزارش شده،وجه نقد دریافتنی بابت سود سهام را نیز نشان می‌دهند.
از طرف دیگر،درامد بهره با استفاده از مبنای تعهدی ثبت شده است.
فرمول تبدیل درآمد بهره از مبنای تعهدی به مبنای نقدی به شرح زیر خواهد:
صورت سود و زیان شرکت نمونه ۶۰۰۰ریال درآمد به را نشان می دهد که حساب بهره دریافتنی در طی سال ۱۰۰۰ریال کاهش داشته است. بنابراین بچه نقده دریافتنی بابت بهره را می توان به شرح زیر محاسبه کرد:
درآمد بهره ( مبنای تعهدی) ۶۰۰۰ ریال
اضافه می‌شود :کاهش در بهره دریافتنی ۱۰۰۰ ریال
بهره دریافتنی ۷۰۰۰ریال
به منظور درج در صورت گردش وجوه نقد،بهره و سود سهام دریافتی با یکدیگر جمع می‌شوند:
بهره دریافتنی مبنای نقدی ۷۰۰۰ ریال
سود سهام دریافتنی مبنای نقدی ۳۰۰۰ ریال
بهره و سود سهام دریافتی ۱۰۰۰۰ ریال
برگرفته از کتاب اصول حسابداری نوشته مهدی مرادزاده فرد