یک یا چند دارایی ثابت مشهود ممکن است در معاوضه با دارایی یا دارایی های غیر پولی،یا ترکیبی از دارایی های پولی و غیرپولی تحصیل شود.بهای تمام شده چنین دارایی های ثابت مشهود به ارزش منصفانه اندازه گیری می شود،مگر اینکه معاوضه با فاقد محتوای تجاری باشد،یا ارزش منصفانه دارایی تحصیل شده و ارزش منصفانه دارایی واگذار شده به گونهای اتکاپذیر قابل اندازه گیری نباشد.چنانچه دارایی تحصیل شده به ارزش منصفانه اندازه گیری مشهود بهای تمام شده آن بر اساس مبلغ دفتری دارایی واگذار شده (پس از تعدیل بابت وجه نقد رد و بدل شده) اندازه گیری می شود.
واحد تجاری با توجه به میزان تغییرات مورد انتظار جریانهای نقدی آتی در نتیجه معاوضه دارایی ها،محتوای تجاری معاوضه را ارزیابی میکند. در صورت تحقق شرایط زیر،معاوضه محتوای تجاری دارد
در صورت تحقق شرایط زیر،معاوضه محتوای تجاری دارد:
الف. وضعیت (ریسک ،زمانبندی و مبلغ) جریانهای نقدی دارایی تحصیل شده با وضعیت جریانهای نقدی دارای واگذارشده متفاوت باشد،یا
ب. ارزش اقتصادی بخشی از عملیات واحد تجاری متاثر از معاوضه،در نتیجه این معاوضه تغییر یابد،و
ج. تفاوت بیان شده در بندهای الف یا به نسبت به ارزش منصفانه دارایی های محافظه شده بااهمیت باشد.
برای ارزیابی محتوای تجاری معاوضه،ارزش اقتصادی بخشی از عملیات واحد تجاری که متاثر از معاوضه است،باید منعکس کننده جریان های نقدی پس از کسر مالیات باشد.
تصویر زیر نحوه عمل در مبارزه ها را نشان می دهند:
کاربر معاوضه دارایی های ثابت مشهود،مقداری وجه نقد زرد و بدن میشود که به آن سرک نقدی می گویند.در اینگونه موارد اگر ارزش منصفانه دارایی واگذار شده یا دریافتنی نامشخص باشد،میتوان از طریق زیر آن را به دست آورد:
ارزش منصفانه دارایی واگذار شده+سرک پرداختنی=ارزش منصفانه دارایی تحصیل شده+سرک دریافتنی
البته این موضوع در تمام حالات مصداق پیدا نمی کند،چون در برخی موارد به دلیل ملاحظات تجاری و یا روابط بین طرفین معاوضه،مبادله با قیمت متفاوت با ارزش منصفانه انجام می گیرد.در شرایطی دارایی تحویل گرفته شده نباید به مبلغی بیش از ارزش منصفانه آن در دفاتر ثبت شود.
یک قلم دارایی ثابت مشهود ممکن است در مبادله با دارایی مشابه دیگر که دارای کاربرد مشاور در همان رشته فعالیت تجاری است ارزش منصفانه مشابهی دارند،تحصیل شود. در معاوضه دارایی های مشابه نیز همان اصول ذکر شده در قبر صادق است تنها در این مورد قضا و قضاوت ارزیابی محتوای تجاری معاوضه از اهمیت بیشتری برخوردار است.
نکته
*شناسایی سود حاصل از معاوضه دارایی ها به اینکه دارایی معاوضه شده مشابه یا غیر مشابه هستند یا نه بستگی ندارند.
*در تعیین ارزش منصفانه باید توجه نمود که دارایی تحصیل شده نباید به مبلغی بیش از ارزش منصفانه آن ثبت شود. همچنین باید از ارزش منصفانه استفاده نمود که نسبت به دیگری قابل اتکا تر است.
برگرفته از کتاب حسابداری میانه نوشته دکتر شکراله خواجوی