بعضی از شرکت ها سهامی را که سهام منتشر نموده و در اختیار سهام دار می باشد را بازخرید نموده یا به صورت هدیه دریافت داشته و مجددا به فروش می رسانند . این سهام را سهام خزانه می نامند .
دلایل باز خرید و یا دریافت سهام بصورت هدیه را می توان به ترتیب زیر خلاصه نمود :
1- فروش مجدد سهام به کارکنان خود به منظور توسعه شرکت
2- فروش مجدد سهام و تعمین وجوه به منظور خرید سهام سایر شرکت ها
3- به منظور بالا بردن قیمت سهام در بازار
4- بین سهام خزانه و سهام منتشر نشده هیچ گونه تفاوتی ندارد با این توضیح که سهام خزانه قبلا در دست سهام داران بوده ولی سهام منتشر نشده هرگز در مالکیت سهامداران قرار نمی گیرد . به عبارت دیگر :
الف : هیچ کدام از این دو نوع سهام جز دارایی های شرکت قلمداد نمی گردد . ( سهام خزانه نمی تواند بخشی از دارایی های شرکت قلمداد گردد. زیرا شرکت نمی تواند مالک سهام خود باشد )
ب : هنگام محاسبه سهام صادره ، هر دونوع سهم فوق از سهام مجاز کسر می شود .
ج : به هیچکدام از انواع سهام خزانه و سهام منتشر نشده سود تعلق نگرفته است و هر دونوع سهم فاقد حق رای می باشند .
باید توجه داشت که اگر مقدار قابل توجهی از سهام شرکت تبدیل به سهام خزانه شود مطالبات اعتبار دهندگان به مخاطره خواهد افتاد لذا برای حمایت از اعتبار دهندگان باید میزان سهام خزانه که شرکت مجاز به نگهداری است محدود گردد.
اهدای سهام خزانه
اگر شرکت در وضعیتی قرار گیرد که نیاز به پول نقد داشته باشد یکی از راه های تهیه وجه دریافت تعدادی از سهام متعلق به سهامداران به صورت رایگان و فروش دوباره آن به عامه کردم است .
از آنجا که در برابر سهام خزانه اهدا شده به شرکت وجهی پرداخت نمی شود .لذا این فعل و انفعال هیچگومنه تاثیری بردارایی ، بدهی ، حقوق صاحبان سهام نخواهد داشت .
هنگام دریافت سهام اهدایی هیچ گونه ثبتی در دفاتر شرکت انجام نمی شود و وقت به یادداشت واقع مذکور در پرونده مربوط اکتفا می شود .
هنگامی که سهام تحصیل شده ( سهام خزانه ) فروخته می شود حساب وجه نقد بدهکار و حساب سرمایه اهدا شده بستانکار می شود . در زمان فروش سهام خزانه مبلغ دریافتی بابت فروش سهام خزانه در حساب سرمایه اهداشده ثبت شده و به ارزش اسمی سهام هیچگونه توجهی نمی شود .
خرید سهام خزانه
چنانچه محدودیت قانونی وجود نداشته باشد ، شرکت می تواند اقدام به خرید سهام خود از سهام داران نماید .براساس متداول ترین روش حسابداری هنگام خرید سهام خزانه بهای تمام شده آن در حسابی به همین نام بدهکار گردیده و حساب وجه نقد بستانکار می شود . از قیمت اولیه فروش سهام یا ارزش اسمی آن چشم پوشی می شود .
زمانی که سهام خزانه دوباره برای فروش به عموم عرضه می گردد حساب سهام خزانه به اندازه قیمت خرید آن بستانکار شده و معادل آن وجه نقد بدهکار می شود .و مابه التفاوت قیمت خرید و فروش در حسابی به نام مازاد حاصل از مبادله سهام خزانه ثبت می گردد.
هنگام تنظیم ترازنامه حساب سهام خزانه از حقوق صاحبان سهام کسر می شود .
برگرفته از کتاب اصول ، مفاهیم و کاربرد حسابداری نوشته مجمود نبی زاده
مقالات مرتبط