برای تشریح ارتباط بین هزینه و حجم فعالیت یک موسسه از مثال ساده هزینه‌های یک اتومبیل شخصی استفاده خواهیم کرد. فرض کنید شخصی دارای یک اتومبیل است که میانگین هزینه های سالانه آن ۲۷۰۰۰۰ ریال است. بدیهی است که هزینه های اتومبیل برای مالک آن در سال معادل این رقم نیست. نقش معین از هزینه های سالانه یک اتومبیل تابع میزان استفاده از آن است.
مبنای فعالیت
برای مطالعه رفتار هزینه ابتدا در جستجوی بعضی مفاهیم و قابل محاسبه از حجم یا سطح فعالیت هستیم زیرا این مفاهیم به عنوان هادی هزینه تاثیر زیادی بر مبلغ هزینه‌های تحقق یافته دارند. سپس سعی خواهیم کرد بفهمیم که هزینه ها چگونه در قبال تغییرات در سطح فعالیت موسسه تغییر می نماید. برای انجام این کار می توان تمامی هزینه‌هایی یک موسسه را به سه گروه اصلی زیر تقسیم کرد.
سه گروه اصلی هزینه‌هایی یک موسسه کدامند؟
. هزینه های ثابت
هزینه های ثابت هزینه هایی هستند که با تغییر در سطح فعالیت موسسه تغییری در آن ها رخ نمی دهد. برای مثال هزینه عوارض سالانه اتومبیل،یک هزینه ثابت محسوب می شود،که مبلغ آن تحت تاثیر میزان کارکرد اتومبیل قرار ندارد. در یک واحد تجاری هزینه های ثابت شامل حقوق ماهانه کارکنان اداری و اجرایی،استهلاک،مالیات دارایی ها و بعضی از هزینه های بیمه است.
. هزینه های متغیر
هزینه های متغیر رابطه مستقیم با تولید دارند و با تغییر در سطح فعالیت تغییر می کنند. برای مثال اگر سطح فعالیت ۱۰ درصد افزایش یابد،هزینه های متغیر نیز تقریباً ۱۰ درصد افزایش می یابند. در مثال اتومبیل،هزینه سوخت یک هزینه متغیر است که با توجه به میزان کارکرد اتومبیل تغییر می کند. در موسسات تولیدی هزینه های مواد مستقیم و دستمزد مستقیم،با توجه به تعداد محصولات تولید شده،هزینه متغیر محسوب می شوند.برای یک شرکت هواپیمایی مهمترین هزینه متغیر،هزینه سوخت است که با توجه به تعداد پروازهای انجام شده مسافت های طی شده در هر پرواز تغییر می نماید. در یک موسسه خرده فروشی،کمیسیون فروش و بهای تمام شده کالای فروش رفته مثال هایی از هزینه های متغیر هستند که با توجه به تغییر در مبلغ یا مقدار فروش تغییر می کنند.
. هزینه های نیمه متغیر
هزینه های نیمه متغیر را هزینه های مخلوط نیز می نامند. زیرا به قسمتی از آن،هزینه ثابت و قسمت دیگر متغیر میباشد.بخش بزرگی از هزینه‌های هر موسسه را هزینه های نیمه متغیر تشکیل می دهد.مثلا هزینه ی تلفن شامل بخش ثابتی است که شرکت مخابرات به عنوان حق اشتراک به حساب دارنده تلفن منظور میکند و بخش متغیر هزینه تلفن،متناسب با میزان مکالمات انجام شده منظور می‌گردد. معمولا وقتی هزینه های مختلفی را در یک گروه طبقه بندی می کنیم،مفهوم هزینه‌های نیمه متغیر مطرح می‌شود. برای مثال هزینه های سربار کارخانه،شامل هزینه‌های ثابت مثل مالیات دارایی و هزینه های متغیر مثل ملزومات مصرفی است. در نتیجه کل هزینه های سربار همچون هزینه های نبمه متغیر رفتار میکند. در مثال اتومبیل،برای هزینه های نیمه متغیر می توان از هزینه استهلاک اتومبیل یاد کرد. حتی اگر از اتومبیل استفاده نشود هر ساله بخشی از ارزش آن از دست می رود و این مسئله هیچ ارتباطی به میزان استفاده از اتومبیل در دارد.این را می‌توان بخش ثابت هزینه استهلاک تلقی نمود. با استفاده کردن از اتوموبیل میزان این استهلاک و کاهش ارزش،افزایش پیدا میکند که این بخش متغیر هزینه استهلاک است.
برگرفته از کتاب اصول حسابداری نوشته مهدی مرادزاده
•