در برخی موارد ، واحد های تجاری ممکن است سهام عادی و ممتاز را بطور یکجا . به مبلغی مشخص صادر نمایند، اگر قیمت هر یک از سهام منتشر شده بطور جداگانه مشخص نباشد ، وجود دریافتنی با استفاده ز روش نسبی یا تفاضلی بین انواع سهام نخصیص داده ، در دفاتر ثبت می شود . برای تشریح نحوه ثبت صدور سهام که به طور یکجا فروخته شده ، مثال هایی در زیر ارائه می شود :
1- روش ارزش نسبی :
در این روش ، درآمد حاصل از فروش سهام بطور یکجا بایستی به نیست ارزش متعارف هر یک از انواع سعام تخصیص داده ، در دفاتر ثبت گردد.
مثال :
شرکت سهامی نمونه 500 سهم ممتاز با ارزش اسمی 50 ریال و 1000سهم عادی با ارزش اسمی 10 ریال بصورت یکجا منتشرو جمعا به مبلغ 45000ریال فروخت . ارزش بازار سهام ممتاز هر سهم 60 ریال و ارزش بازار سهام عادی هر سهم 20 ریال است .
در این روش چون ارزش متعارف سهام قابل تعیین و مشخص می باشد ، مبلغ دریافتی به تناسب براساس ارزش بازار هر یک از انواع سهام بین آنها تخصیص داده ، ثبت می شود .
وجوه نقد 45000
سهام ممتاز (50*500 ) 25000
صرف سهام ممتاز 2000
سهام عادی ( 10*1000) 10000
صرف سهام عادی 8000
2- روش تفاضلی
هنگامی که ارزش متعارف برخی از اوراق بهادار نامشخص و قابل تعیین نباشد ، از روش تفاضلی استفاده می شود . در روش تفاضلی وجوه دریافتنی ابتدا برای سهامی که ارزش متعارف آنها قابل تعیین می باشد تخصیص داده شده ، بقیه به سهامی که ارزش متغارف آن نا مشخص است ، تخصیص می یابد .
با توجه به مثال قبل ، اگر ارزش متعارف سهام عادی هر سهم ریال و ارزش متعارف سهام ممتاز نامشخص باشد ، نحوه تخصیص و ثبت در دفاتر به شرح زیر است :
وجوه دریافتی بابت فروش سهام 45000
ارزش متعارف سهام عدی ( 20*1000 ) 20000
--------------
تخصیص به سهام ممتاز 25000
==========
وجه نقد 45000
سهام ممتاز ( 50*500) 25000
سهام عادی ( 10*1000) 10000
صرف سهام عادی 10000
• در مواردی اگر ، ارزش متعارف هر یک از انوع سهام غیر قابل تعیین باشد ، وجوه دریافتنی بابت صدور سهام براساس ارزش اسمی آنها تخصیص می یابد .
ارزش اسمی سهام ممتاز ( 50*500) 25000
ارزش اسمی سهام عادی ( 10*1000 ) 10000
-----------------
35000
=========
وجوه نقد 45000
سهام ممتاز ( 50*500) 25000
صرف سهام ممتاز ( 25000-32142) 7142
سهام عادی ( 10*1000) 10000
صرف سهام عادی ( 10000-21858) 2858
برگرفته از کتاب حسابداری شرکت ها دکتر حسن همتی