سرمایهگذاران و اعتباردهندگان به ارزیابی فرصت های سرمایه گذاری علاقه مند به اطلاعات جریانهای نقدی هستند. اطلاعات تعهدی به سرمایهگذاران در برآورد خالص جریانهای نقدی آتی و ریسکهای مربوط به این جریان ها کمک می کند. اینکار از طریق انعکاس اقلام معوق در صورت سود و زیان و ترازنامه مانند ذخیره مطالبات مشکوک الوصول و نیز به طور کلی در فرایند تطابق که به هزینه ها و درامد های معوق و انتقالی منتهی می شود،انجام می گیرد. حسابداری تعهدی ایجاد میکند،رویدادی که شرایط اقتصادی یک شرکت را که در صورتهای مالی منعکس شده،تغییر میدهد،در دوره ای که رخ می دهد،ثبت شود.
فرآیند حسابداری تعهدی را می توان به طریق زیر خلاصه نمود:
سیستم حسابداری نقدی،سیستمی مبتنی بر زمانبندی پرداخت ها و دریافتهای نقدی می باشد. سیستم نقدی تنها دریافتها و پرداختهای نقدی را گزارش میکند،در حالی که سیستم تعهدی بر مبادلات و رویدادهای مربوط همراه با نتایج نقدی تمرکز میکند. در سیستم نقدی،درآمدها به محض وصول و هزینه ها،به محض پرداخت شناسایی و ثبت می شوند،بدون توجه به آنکه ارائه یا تحصیل خدمات همزمان با دریافت یا پرداخت وجوه نقد می باشد،یار نباشد. مثال ساده ای از تفاوت بین سیستمهای نقدی تعهدی در زیر آمده است.
مثال:
فرض کنید در پایان ماه،یک شرکت کوچک دارای کارمندی است که ۲۰۰ ساعت به نرخ هر ساعت هزار ریال برای شرکت کار کرده است.
همچنین فرض کنید به این کارمند بابت ۱۵۰ ساعت دستمزد پرداخت شده است و باقی مانده در سال آتی پرداخت خواهد شد . ترازنامه و صورت سود و زیان مبتنی بر دو مبنای نقدی و تعهدی این مبادله را به صورت زیر نمایش خواهند داد:
ترازنامه: مبنای تعهدی
دستمزد پرداختنی. ۵۰۰۰۰ ریال
ترازنامه: مبنای نقدی
در این مبنا،هیچ بدهی ثبت نمی شود،زیرا تنها مبادلات نقدی شناسایی می شوند،حساب دارای نقدی تحت هر دو مبنا به مبلغ یکسانی نشان داده میشود.
صورت سود و زیان: مبنای تعهدی
هزینه دستمزد. ۲۰۰۰۰۰ ریال
صورت سود و زیان : مبنای نقدی
هزینه دستمزد. ۱۵۰۰۰۰ ریال
تفاوت مبلغ هزینه در هر یک از مبناهای اشاره شده،نشان دهنده آن است که صورت سود و زیان مبتنی بر مبنای نقدی سود را ۵۰۰۰۰ ریال بیشتر نشان خواهد داد. این اختلاف ۵۰۰۰۰ ریالی مربوط به هزینه دستمزد،در ترازنامه مبتنی بر فرض تعهدی شناسایی شده است. نتیجه سود تعهدی به آسانی با سود نقدی قابل مقایسه است،این کار از طریق شناسایی آن ۵۰۰۰۰ ریال افزایش در بدهی دستمزد پرداختنی طبق مبنای تعهدی صورت میگیرد که به عنوان یک جریان نقدی منعکس نشده و برای رسیدن به رقم سود نقدی از سود تعهدی کسر میشود. مطلب ارائه شده در خصوص تمامی تعهدات آتی صدق میکنند .
برگرفته از کتاب حسابداری میانه نوشته دکتر شکرالله خواجوی