مطابق با بند ۴ استاندارد حسابداری شماره ۸ ایران،موجودی مواد و کالا باید به( اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش) ارزیابی و در صورتهای مالی منعکس شود. (خالص ارزش فروش) عبارت است از بهای فروش اقلام موجودی مواد و کالا پس از کسر تمام مخارج مربوط بعدی تا مرحله تکمیل و کلیه مخارج یک واحد تجاری در رابطه با بازاریابی،فروش و توزیع کالا محتمل خواهد شد و مستقیماً به اقلام مورد نظر مربوط می شود. در به کارگیری این قاعده،ابتدا بهای تمام شده موجودی پایان دوره طبق یکی از روش های پذیرفته شده و مجاز (میانگین،شناسایی ویژه و فایفو) محاسبه و خالص ارزش فروش آن دوره در پایان مقایسه می شود. اگر بهای تمام شده بزرگتر از خالص ارزش فروش باشد،موجودی ها به خالص ارزش فروش منعکسکننده و مابه تفاوت آن با بهای تمام شده به عنوان هزینه کاهش ارزش موجودی شناسایی و در صورت سود و زیان دوره منعکس می گردد و در صورتی که بهای تمام شده کوچکتر از خالص ارزش فروش باشد،موجودی ها به بهای تمام شده منعکس میشود.
طرق اجرای قاعده اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش
قاعده اقل بهای بهای تمام شده وخالص ارزش فروش را می توان به طریق زیر اعمال کرد:
۱-مقایسه تک تک اقلام
در این روش،بهای تمام شده هر نوع کالا با خالص ارزش فروش آن به طور جداگانه مقایسه و مبلغ کوچکتر ملاک ارزیابی موجودی های کالا قرار می گیرد. این روش،محافظه کار ترین روش است.
۲-مقایسه گروه اقلام مشابه
در این روش،بهای تمام شده کالاهای متجانس و یا کالاهایی که از نظر استفاده یک هدف را دنبال می کنند،با خالص ارزش فروش آنها به طور یکجا مقایسه و رقم کوچکتر ملاک عمل قرار می گیرد.
۳-مقایسه کل اقلام
در این روش بهای تمام شده و خالص ارزش فروش کل موجودی های کالا (کل سبد) مقایسه می شود. این روش از دو روش دیگر محافظه کاری کمتری دارد.
در استاندارد شماره ۸ ایران،اعمال قاعده اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش،تنها به دو روش نخست،یعنی مقایسه تکه کردن و مقایسه گروهی اقدام مشابه پذیرفته شده است.
برگرفته از کتاب حسابداری میانه نوشته دکتر شکراله خواجوی