در مقاله قبلی به بررسی محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته و ارزش موجودیها پرداختیم در این مقاله و مقاله اتی به بررسی به تعریف روشهای محاسبه بهای تمام شده کالا خواهیم پرداخت .
۱.روش شناسایی ویژه
روش مبتنی بر جریان واقعی کالا است. در این روش،فروش هر قلم کالا ردیابی می شود تا مشخص گردد که مربوط به کدام قلم خرید کالا است. سنتی روش در زمانی که تعداد و تنوع اقلام موجودی کالا نسبتاً کم است،یک مزیت محسوب می‌شود. روش شناسایی ویژه،عینی ترین روش تهیه اطلاعات سودمند در رابطه با اقلام گرانبها از قبیل جواهرات یا اتوموبیل می باشد.
به عبارت دیگر این روش برای اقلامی مناسب است که صرف نظر از فرآیند خرید یا تولید،قابل تشخیص هستند. معمولاً استفاده از این روش امکان دستکاری سود توسط مدیریت را برای مدیریت فراهم می‌سازند. در این روش می‌توان به آسانی سود واحد تجاری را در دوره های مالی مختلف هموار کند.
۲.روش میانگین ساده
در این روش،بهای تمام شده به طور مساوی یا میانگین به عنوان های بالا تقسیم می‌شود. که خود شامل چند نوع است:
۱. روش میانگین ساده
صرفاً به بهای خرید توجه می شود،بدون اینکه کمیت خرید در نظر گرفته شود.
۲. روش میانگین موزون
نوع می توان این روش را میانگین ساده دانست که کمیت در آن اثر دارد،این روش در سیستم ادواری استفاده می شود. میانگین موزون از تقسیم مجموع بهای تمام شده واحدهای موجودی به مجموع تعداد واحدهای آن موجودی محاسبه میگردد. حاصلضرب این میانگین در تعداد موجودی پایان دوره،بهای تمام شده کالای پایان دوره خواهد بود و بهای تمام شده کالای فروش رفته نیز از طریق حاصل ضرب تعداد کالای فروش رفته طی دوره در نرخ میانگین محاسبه شده به دست می آید.
۳. روش میانگین سیار
این روش فقط در سیستم دائمی کاربرد دارند. در این روش،محاسبه مجدد بهای تمام شده واحد بعد از انجام هر خرید الزامی است.
مثال
اطلاعات زیر مربوط به خرید و فروش کالا در یک شرکت است:
|
تاریخ
|
شرح
|
تعداد
|
بهای هر واحد
|
|
1/1
|
موجودی اول دوره
|
100
|
25
|
|
10/2
|
خرید
|
150
|
20
|
|
15/2
|
فروش
|
200
|
31
|
|
15/3
|
خرید
|
75
|
30
|
|
20/3
|
فروش
|
45
|
32
|
مطلوبست محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته و موجودی پایان دوره سه ماهه اول سال با فرض استفاده از روش میانگین در:
الف. سیستم ادواری
ب. سیستم دائمی
پاسخ
الف. سیستم ادواری-روش میانگین موزون
23.85=75+150+100/30*75+20*150+25*100=بهای تمام شده هر واحد
5.842=23.85*245=بمای تمام شده کالای فروش رفته
1.908=23.85*(245-75+150+100)=موجودی پایان دوره
ب. سیستم دائمی-روش میانگین متحرک
|
تاریخ
|
شرح
|
وارده
|
صادره
|
موجودی
|
|
|
تعداد
|
فی
|
جمع
|
تعداد
|
فی
|
جمع
|
تعداد
|
فی
|
جمع
|
|
1/1
|
م/اول دوره
|
100
|
25
|
2.500
|
|
|
|
100
|
25
|
2.500
|
|
10/2
|
خرید
|
150
|
20
|
3.000
|
|
|
|
250
|
22
|
5.500
|
|
15/2
|
فروش
|
|
|
|
200
|
22
|
4.400
|
50
|
22
|
1.100
|
|
15/3
|
خرید
|
75
|
30
|
2.250
|
|
|
|
125
|
26.8
|
3.350
|
|
20/3
|
فروش
|
|
|
|
45
|
26.8
|
1.206
|
80
|
26.8
|
2.144
|
در جدول بالا
5.606=1.206+4.400=بهای تمام شده کالای فروش رفته
2.144بهای تمام شده موجودی پایان دوره
نتایج دو روش را به طور مقایسه می توان به صورت زیر نشان داد:
|
|
میانگین موزون
|
میانگین متحرک
|
|
بهای تمام شده کالای فروش رفته
|
5.842
|
5.606
|
|
موجودی پایان دوره
|
1.908
|
2.144
|
|
جمع
|
7.750
|
7.750
|
برگرفته از کتاب حسابداری میانه نوشته دکتر شکراله خواجوی