معمولاً شرکت اصلی برای تحت کنترل درآوردن عملیات شرکت فرعی،بایستی مبلغی بیشتر از ارزش دفتری سهام پرداخت کند. مازاد پرداختی را نمی‌توان نادیده گرفت. در هنگام تلفیق صورتهای مالی،شرکت اصلی باید علت مازاد پرداختی را معلوم کند.
برای تشریح این حالت،فرض کنید که شرکت غرب تمام سهام منتشره شرکت شرق را به مبلغ۹۸۰۰۰۰ ریال به طور نقد خریداری می‌کند. در تاریخ خرید،جمع حقوق مالکان شرکت شرق بالغ بر ۷۰۰۰۰۰ریال (۳۰۰۰۰۰ریال سهام و ۴۰۰۰۰۰ ریال سود انباشته)است. در کاربرگ تلفیق، بایستی وضعیت ۲۸۰۰۰۰ ریال مازاد پرداختی را روشن کنیم.
چرا شرکت غرب راضی می شود برای تملک شرکت فرعی بیشتر از ارزش دفتری سهم پرداخت کند؟
ممکن است مازاد پرداختی دو دلیل داشته باشد:
۱. ارزش بازار بعضی از دارایی های شرکت شرق بیشتر از ارزش دفتری آنهاست.
۲. چشم انداز سود شرکت شرق در آینده چنان جالب توجه است که شرکت غرب خود را متقاعد کرده که ۲۸۰۰۰۰ ریال مازاد را به عنوان سرقفلی ثبت نشده شرکت شرق بپردازد.
اگر فرض کنیم که مازاد بر داخلی بابت دارایی‌های شرکت شرق است، ثبت حساب سرمایه گذاری شرکت غرب و حساب های حقوق مالکان شرکت شرق در کاربرگ تلفیقی به شرح زیر خواهد بود:
سهام سرمایه شرکت شرق ۳۰۰۰۰۰
سود انباشته شرکت شرق ۴۰۰۰۰۰
دارایی های شرکت شرق ۲۸۰۰۰۰
سرمایه گذاری در شرکت شرق ۹۸۰۰۰۰
و در صورتی که علت مازاد پرداختی،وجود سرقفلی ثبت نشده در شرکت شرق باشد،ثبت حذف به شرح زیر خواهد بود:
سهام سرمایه شرکت شرق ۳۰۰۰۰۰
سود انباشته شرکت شرق ۴۰۰۰۰۰
سرقفلی۲۸۰۰۰۰
سرمایه گذاری در شرکت شرق ۹۸۰۰۰۰
اگرچه این ثبتها به شکل ثبت دفتر روزنامه نوشته شده‌اند،اما فراموش نکنید که فقط در ستون حذف کاربرگ تلفیقی نوشته می شود . مبلغ ۲۸۰۰۰۰ ریال سرقفلی به عنوان یک دارایی در ترازنامه تلفیقی نشان داده میشود. و در سالهای بعدی که ترازنامه تلفیقی تهیه می شود هر ساله بخشی از آن مستهلک می‌گردد.
برگرفته از کتاب اصول حسابداری نوشته مهدی مرادزاده فرد