حساب ها معمولا برحسب ویژگی های مشترکشان ، در دفتر کل به طبقات : دارایی ها ، بدهی ها ، سرمایه ، درآمد ها و هزینه ها تقسیم کرد.به اضافه ، هر یک از طبقات فوق را می توان به گروه های فرعی بیشتری تقسیم کرد .در واحد های تجاری خدماتی کوچک مورد استفاده قرار می گیرد ، اشنا می شویم .
دارایی ها
دارایی ها عبارتند از کلیه اموال و حقوقی که دارای ارزش پ.لی باشند . دارایی های یک واحد ممکن است پدیده های عینی و مشهود باشند . مثل زمین – ساختمان ، موجودی نقدی و موجودی کالا ، یا به صورت حقوق مالی و امتیازات غیرقابل رویت ( نامشهود ) مثل سرقفلی و مطالبات از اشخاص . دارایی ها عرفا از نقطه نظر اراده در ترازنامه به گر.ه های متمایزی تقسیم می شوند.
دو گروه از دارایی ها که مورد استفاده بیشتری دارند عبارتند از : 1دارایی های جاری 2- دارایی های ثابت
دارایی های جاری
وجوه نقد و سایر دارایی های را که انتظار می رود در جریان عملیات جاری واحد ، ظرف یک سال تبدیل به نق گردند، فروخته شوند یا به مصرف رسند ، دارایی های جاری می نامیم.
در یک واحد خدماتی کوچک دارایی های مذکور ، علاوه بر وجوه نقد ، شامل حساب ها و اسناد دریافتنی ، موجودی مواد و هزینه های پیش پرداخت شده است .
وجوه نقد
عبارتند از پول موجود در واحد ، موجودی نزد بانک ها ( اعم از سپرده یا حساب جاری ) ، چک ها و حواله های بانکی و به طور کلی هزینه اوراق و وسایل نقل و انتقال پول که مورد قبول بانک ها باشد .
اسناد دریافتنی
اوراقی است که به موجب آن بدهکاران متعهد می شوند مبلغ معینی را در موعد معینی در وجه حامل یا فرد مشخصی بپردازند. حساب های دریافتنی نماینده مطالبات واحد از بدهکاران است که در نتیجه فروش مواد یا ارائه خدمات به طور نسیه ایجاد شده اند و رسمیت آنها از اسناد دریافتنی کمتر است .
هزینه های پیش پرداخت شده
شامل موجودی مواد و نیز هزینه هایی است که وجه آنها قبل از مصرف مواد یا تحقق هزینه ، پرداخت شده است ، مثل پرداخت حق بیمه برای دوره بعد .
دارایی های ثابت
دارایی های مشهودی که در واحد تجاری مورد استفاده قرار می گیرند و دارای ماهیتی دائمی یا نسبتا ثابت هستند، دارایی های ثابت خوانده می شوند.
دارایی های مذکور ، به استثنای زمین ، به مرور فرسوده و یا در اثر گذشت زمان غیر قابل استفاده می شوند. در این صورت اصطلاحا گفته می شود که دارایی ها مستهلک شده اند . محاسبه قسمتی از استهلاک مذکور که به عنوان هزینه استهلاک به هر یک از دوره های مالی تعلق می گیرد به دقت سایر هزینه ها امکان پذیر نیست .و براساس روش های قابل محاسبه می باشد . استهلاک بر مبنای قیمت تمام شده اولیه دارایی ها محاسبه می شود . معمولا قیمت تمام شده دارایی در حساب دارایی مربوطه و استهلاک دارایی که در حقیقت در حکم کاهش در دارایی است در بستانکار حساب هایی به نام استهلاک انباشته یا ذخیره استهلاک ثبت می شود . حساب های اخیر را نوعا حساب های متقابل با دارایی نیز می نامند.
عنوان های متداول برای حساب های دارایی ثابت و حساب های متقابل با دارایی مربوطه عبارتند از :
|
دارایی های ثابت
|
حساب های متقابل با دارایی
|
|
ماشین آلات
|
استهلاک انباشته – ماشین آلات
|
|
ساختمان
|
استهلاک انباشته – ساختمان
|
|
وسایل نقلیه
|
استهلاک انباشته – وسایل نقلیه
|
|
زمین
|
-
|
|
اثاثه اداری
|
استهلاک انباشته – اثاثه اداری
|
در صورتی که جزییات بیشتری مورد نیاز باشد . می توان حساب جداگانه ای مثلا برای هر یک از ساختمان ها یا هر گروه از اثاثه و تجهیزات ( مثل اثاثه توزیع ، اثاثه انبار ، اثاثه اداری ) و نیز استهلاک انباشته برای هر یک از انواع دارایی های مزبور در دفاتر نگهداری کرد .
برگرفته از کتاب اصول حسابداری نوشته فلیپس فس