در مقاله قبل مورد ویژگی های سهام خزانه و حسابداری سهام خزانه صحبت کردیم. اکنون به توضیح روش بهای تمام شده می پردازد.
حسابداری سهام خزانه به روش بهای تمام شده
در این روش مبادلات مربوط به سهام خزانه به عنوان یک مبادله یگانه تلقی شده،تحصیل مجدد سهام به عنوان رویدادی مجزا از صدور سهام مجدد تلقی نمی شود و چنانچه در مواردی،واحد تجاری بنا به دلایلی سهام خود را بازخرید و در زمان مناسب مجدداً آن را بفروشد،نظیر دو قسمت از یک مبادله،در زمان خرید به بهای تمام شده تحصیل به حساب سهام خزانه بدهکار ،و در زمان فروش،به بهای تمام شده تحصیل،بستانکار می شود.
بازخرید سهام به صورت موقت حقوق صاحبان سهام را کاهش داده و صدور مجدد آن،حقوق صاحبان سهام را افزایش میدهند. چنانچه،سهام خزانه با قیمتهایی متفاوت خریداری شود،بهای تمام شده سهام خریداری شده را میتوان بر مبنای یکی از چند فرض مربوط به جریان هزینه نظیر میانگین قیمت،اولین صادره از اولین وارده،... اندازه گیری،و در زمان فروش مجدد،حساب سهام خزانه بستانکار می شود. اگر سهام خزانه بیش از بهای خرید بهای تمام شده فروخته شود،مازاد بیانگر افزایش صرف سهام حاصل از مبادلات سهام خزانه بوده و در طبقه بندی حقوق صاحبان سهام تاثیری در سرمایه قانونی شرکت ندارند. و سرمایه قانونی بدون تغییر باقی می ماند. چنانچه سهام خزانه با قیمت کمتر از بهای خرید بهای تمام شده تحصیل فروخته شود،مازاد بهای خرید بر فروش،بیانگر بازپرداخت سرمایه است و باید به حساب صرف سهام همان طبقه از سهام منظور شده و در صورت کسری،از سود انباشته کسر می گردد.
در این گونه موارد سه نظریه و پیشنهاد وجود دارد:
۱-هیئت تدوین اصول حسابداری تاکید می‌نماید که مازاد مبین بازپرداخت سرمایه است و باید به حساب صرف سهام (سرمایه پرداخت شده مازاد بر ارزش اسمی) همان خبر از سهام منظور گردد.
در مواردی اگر مازاد (تفاوت خرید و فروش) بیش از صرف سرمایه باشد، مبلغ ما به تفاوت،از سود انباشته کسر می شود.
۲-روش دوم اینکه،حساب صرف سهام سرمایه پرداخت شده مازاد بر ارزش اسمی به نسبت سهام خریداری و فروخته شده،کاهش داده می شود،و در صورت کسری،تفاوت از سود انباشت کسر می گردد. بدیهی است،که حساب سرمایه-سهام عادی به عنوان سرمایه قانونی بدون تحقیق و دست‌نخورده باقی خواهد ماند.
۳-راه سوم اینکه،تمامی مازاد به حساب سود انباشته منظور گردد.
از دیدگاه هندریکسن،اگر خرید و فروش سهام به عنوان یک مبادله یگانه در نظر گرفته شود،نتیجه خالص پرداختی یک نوع دارایی واحد تجاری به یک یا چند سهامدار بوده،بر پرداختی به سهامداران که با کاهش سهام توأم نباشد،بایستی به عنوان توزیع سود انباشته در صورت وجود در نظر گرفته،و سرمایه قانونی بدون تغییر باقی بماند.
برگرفته از کتاب حسابداری شرکتها نوشته دکتر حسن همتی
مقالات مرتبط
»سرمایه گذاری ها در سهام
»سود سهمی در شرکت های سهامی
»ثبت انحلال شرکت های سهامی
»تعریف سهام خزانه و ثبت سند اهدا و خرید آن در حسابداری
»توضیح سهام تعهد شده همراه با مثال
»تفاوت های شرکت سهامی عام و خاص
»تعریف و ثبت سند حسابداری سود سهام نقدی به همراه مثال
ویژگی ها سهام خزانه و حسابداری آن