سهام عادی به منظره حقوق مازاد اولیه در شرکت سهامی است که معرف حقوق سهامداران عادی در خالص دارایی های واحد تجاری می باشد در شرکت هایی که یک نوع سهام منتشر و مازایای خاصی برای انها پیش بینی نشده باشد سهام عادی نامیده می شود .
مالکیت اصلی و اساسی در هر شرکت مربوط به سهامداران عادی است صاحبان سهام عادی دارای حقوق و مزایای خاصی به قرار زیر می باشد :
1- حق سهیم شدن در سود و زیان شرکت :
صاحبان سهام عادی انتظار دریافت سود سهام به نسبت تعداد سهامی که در اختیار دارند می باشند . سیاست توزیع سود سهام بستگی به تصویب هئت مدیره و مجمع عمومی سالیانه دارد تا زمانی که سود سهام اعلام و تصویب نشده به عنوان بدهی شرکت تلقی نمی شود .سود سهام را می توان به صورت نقدی یا غیر نقدی بین سهامداران توزیع نمود .
2- حق سهیم شدن در انتخابات مدیریت شرکت :
هر سهام عادی دارای یک رای بوده و طبق مفاد اساس نامه صاحبان سهام عادی می توانند اعضای هئیت مدیره را انتخاب و از طریق داشتن حق رای مجامع عمومی و فوق العاده شرکت را کنترل و اداره نمایند .
3- حق سهیم شدن در دارایی های شرکت در زمان انحلال :
در زمان انحلال شرکت مدیر تصفیه با تبدیل دارای غیر نقد به نقد و تسویه حساب با بدهی ها و پرداخت هزینه ها تصفیه انچه که باقی می ماند بین صاحبان سهام عادی به نسبت تعداد سهامی که دارا می باشند توزیع می شود .
4- حق سهیم شدن در حق تقدم خرید سهام در هنگام افزایش سرمایه :
در برخی موارد شرکت های سهامی اختیار خرید تعداد معینی سهام با قیمت معینی در مدت زمانی مشخص برای داراندگان سهام عادی قایل می شوند ، هر گاه چنین حقی برای سهامداران عادی در نظر گرفته شود سهام داران فعلی برای خرید سهام حق اولویت داشته به نسبت به سهام که در اختیار دارند از این مزایا بهرمند می شوند .
سهام ممتاز :
معرف نوعی مالکیت محدود در شرکت های سهامی است که دارندگان این نوع سهم علاوه بر دریافت مبلغی محدود و معین از سود دارای امتیازاتی بوده و براساس آن قبل از توزیع هر نوع دارایی بین سهامداران دارندگان سهام عادی از این مزایا برخوردار می گردند . تساوی حقوق سهام داران یکی از اصول اصلی شرکت های سهامی است ولی در مواردی که ضرورت ایجاب کند شرکت سهامی مبادرت به صدور سهام ممتاز می نماید ، یعنی اگر شرکت نتواند به آسانی به منابع مالی دسترسی پیدا کند ناچارا امتیاز بیشتری به سهامداران جدید قایل می شود.
و همچنین در هنگام افزایش سرمایه شرکت واحد تجاری از اندوخته های مالی خود برای این منظور استفاده می نماید . سهام ممتاز ممکن است در چندین مرحله منتظر شده و دارای مزایای متنوع باشد . برخی از انها ممکن است فقط در منافع شرکت بیش از سایر سهام سهیم بوده و نوعی دیگر ممکن است علاوه بر داشتن منافع در سود شرکت مزایای حق تقدم در دریافت دارایی ها در زمان انحلال شرکت را دارا باشند معمولا در این نوع سهام ردیف ممتاز هر یک با علامت ( الف ) و ( ب ) یا علامت های دیگر مشخص می شود .از این رو بایستی حقوق بیشتری برای سهامداران سابق شرکت در نظر گرفته شود و حتی در مواردی ممکن است سهام ممتاز در بدو تاسیس شرکت توسط موسسین ایجاد شود . قانون تجارت تبصره 2 ماده 24 صدور سهام ممتاز را مشروط به دریافت کلیه مقررات مندرج در لایه اصلاحی در قانون تجارت نموده است .ماده 42 همان قانون اعلام می نماید که هر شرکت سهامی می تواند به موجب اساسنامه همچنین موقعی که شرکت منحل نشده طبق تصویب مجمع عمومی فوق العاده سهامداران سهام ممتاز ترتیب دهد .
در مقاله آینده به ذکر پاره ای از امتیاز های سهام ممتاز می پردازیم .
برگرفته از کتاب حسابداری شرکت ها دکتر حسن همتی