واحد های تجاری به دلایل مختلف سهام خود را باز خرید می نمایند . سهام صادر شده ی هر شرکت سهامی که در اختیار سهامداران باشد (( سهام منتشر شده )) خوانده شده ، هر شرکت سهامی که سهام (( منتشر شده )) خود را از طریق بورس اوراق بهادار و یا بطور مستقیم از سهام داران شرکت خریداری نماید (( سهام خزانه )) نامیده می شود .
وقتی واحد های تجاری سهام خود را بازخرید نمایند، ممکن است برای صدور مجدد یا ابطال درآینده تصمیم گیری نمایند.
طبق ماده 198 قانون تجارت ایران (( خرید سهام توسط همان شرکت ممنوع می باشد )). در قوانین برخی از کشور ها ، باز خرید سهام در شرایط خاص مجاز شناخته شده است ، هرگاه واحد تجاری ، سهام خود را باز خرید نماید، و چنانچه سهام بازخرید شده ، باطل گردد ، تعداد سهام منتشر شده کاهش یافته و در مواردی اگر ، اهداف شرکت مبتنی بر این باشد ، که آنرا مجددا صادر و بفروش برساند، در این حالت تعداد سهام واحد تجاری افزایش می یابد، فروش سهام به سهامداران و باز خرید مجدد ان به عنوان یک مبادله به مشتریان خارج از واحد تجاری تلقی نشده ، سود یا زیان شناسایی نمی شود ، زیرا صدور یا تحصیل سهام به وسیله شرکت نیز مبادله سرمایه ای بین شرکت سهامی و صاحبان آن می باشد .
دلایل عمده ای که ممکن است شرکت ها اقدام به باز خرید سهام نمایند، به قرار زیر می باشد :
1- ایجاد بازار خرید و فروش قیمت سهام شرکت .
2- حمایت از بازار قیمت سهام .
3- بهبود سود هر سهم جهت تبدیل به سایر اوراق بهادار.
4- بازخرید سهام جهت تبدیل به سایر اوراق بهادار.
5- سرمایه گذاری وجوه نقد اضافی ( بطور موقت ).
6- اهدا سهام از طریق سهامداران به شرکت خود .
7- کاهش دامنه فعالیت واحد تجاری.
8- استفاده از سهام خزانه به منظور انتشار سود سهمی.
9- اعطاء سهام به مدیران و کارمندان از طریق طذح های تشویقی یا تامین بالقوه نیاز ادغام.
10- حذف منافع مالکیت برای گروهی از سهامداران خاص.
11- افزایش نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام.
بازخرید سهام مجموع حقوق صاحبان سهام را کاهش می دهد، اما تاثیر آن بر سرمایه قانونی و سود انباشته چگونه است ، حسابداران در این مورد اتفاق نظر نداشته ،
از لحاظ نظری دیدگاههای مختلفی در این زمینه ارائه می دهند :
1- چه میزان از مبالغ پرداختی به سهامداران بایستی به عنوان برگشت از سرمایه تلقی شود ، و چه مبلغی باید به عنوان توزیع سود انباشته بشمار آید؟
2- تاثیر آن بر سرمایه قانونی چیست ؟
در موردیکه ، واحد تجاری تعدادی از سهام خود را بازخرید می نماید ، نباید به عنوان کاهش سرمایه قانونی تبقی گردد، زیرا ، زمانی که بخشی از دارائی های واحد تجاری برای تصحیل مجدد سرمایه پرداخت می شود ، به منظور حمایت قانونی از بستانکاران شرکت نباید مبلغ پرداختی سهامداران بیش از سرمایه قانونی گردد. بدیهی است ، می تواند بین سهامداران توزیع نماید . بدین ترتیب ، از محل سرمایه قانونی شرکت نمی توان مبلغی از دارائی های واحد تجاری را توزیع نمود . چنانچه در مواردی ، باز خرید سهام موجب کاهش حقوق صاحبان سهام به مبلغی کمتر از سرمایه قانونی گردد، واحد تجاری حق بازخرید سهام خود را ندارد .
برگرفته از کتاب حسابداری شرکت ها نوشته دکتر حسن همتی
مقالات مرتبط
»سرمایه گذاری ها در سهام
»سود سهمی در شرکت های سهامی
»ثبت انحلال شرکت های سهامی
»تعریف سهام خزانه و ثبت سند اهدا و خرید آن در حسابداری
»توضیح سهام تعهد شده همراه با مثال
»تفاوت های شرکت سهامی عام و خاص
»تعریف و ثبت سند حسابداری سود سهام نقدی به همراه مثال